ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΜΑΡΙΑ ΘΕΡΜΟΥ, ΜΑΡΙΑ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ
Ανδρικές φιγούρες που σφυροκοπούν τα μάρμαρα του Παρθενώνα, κάπου στον... 8ο αιώνα μ.Χ., όπως παρουσιάζονται, κατόπιν ψηφιακής επεξεργασίας φυσικά, σε ενημερωτικό φιλμάκι του Νέου Μουσείου Ακρόπολης προκαλούν - 13 αιώνες μετά- την μήνιν της Εκκλησίας. Η Ιερά Σύνοδος που «είδε» στις φιγούρες ορθόδοξους ιερείς εξεγέρθηκε κατά την προχθεσινή συνεδρίασή της, ζήτησε η προβολή να σταματήσει και ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος ενημέρωσε ότι έχει ήδη προβεί στις απαραίτητες ενέργειες προς το υπουργείο Πολιτισμού.
Πάντως, η ιδιότητα αυτών των ανθρώπων της βυζαντινής εποχής, με τα μακριά σκουρόχρωμα ενδύματα, δεν δηλώνεται σαφώς, ούτε άλλωστε υπήρξε τέτοια πρόθεση, όπως λέει η κυρία Κορνηλία Χατζηασλάνη, προϊσταμένη του τμήματος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου. «Δεν είχαμε καμία πρόθεση να θίξουμε κανέναν» είπε η ίδια χθες στο «Βήμα», έκπληκτη από το θέμα που δημιουργήθηκε, το οποίο άκουγε για πρώτη φορά. « Το ζήτημα θα εξεταστεί κι αν τα καταγγελλόμενα αληθεύουν, θα προχωρήσουμε σε επανόρθωση» δήλωσε πάντως ο υπουργός Πολιτισμού κ. Αντώνης Σαμαράς , ο οποίος έγινε αποδέκτης των συγκεκριμένων διαμαρτυριών.
Το φιλμάκι που παρουσιάζεται στο Μουσείο της Ακρόπολης, διάρκειας 13 λεπτών, δημιουργήθηκε για την πληροφόρηση των επισκεπτών της περίφημης γυάλινης αίθουσας του Παρθενώνα. Να σημειωθεί μάλιστα ότι οι υπό συζήτηση «σκηνές» έχουν διάρκεια ενάμισι λεπτού και προέρχονται από ένα φιλμάκι που δημιούργησε ο διάσημος σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς για την Ακρόπολη και τα μνημεία της και είχε προβληθεί κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας σε μεγάλη εκδήλωση στη Νέα Υόρκη.
Η ταινία εισάγει στη φιλοσοφία του οικοδομικού προγράμματος του Περικλή μετά τους Μηδικούς Πολέμους και αναφέρεται συνοπτικά στην ανέγερση του ναού, στα χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία, στην περιγραφή του γλυπτού του διάκοσμου και, τέλος, επιγραμματικά σχεδόν, στην ιστορία του μνημείου διά μέσου των αιώνων.
«Από την κατασκευή του Παρθενώνα ως σήμερα πέρασαν σχεδόν 25 αιώνες. Ο ναός γνώρισε πολλές περιπέτειες. Η πρώτη μεγάλη καταστροφή έγινε μάλλον το 267 μ.Χ. και οφειλόταν σε εμπρησμό. Οι νέες αντιλήψεις για την τέχνη που επικράτησαν αργότερα, κατά την παλαιοχριστιανική εποχή, οδήγησαν στην καταστροφή πολλών έργων τέχνης σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο. Πολλά από τα γλυπτά του Παρθενώνα δεν αποτέλεσαν εξαίρεση». Αυτό είναι το κείμενο που ακούγεται κατά την εξιστόρηση των παθημάτων του αρχαίου ναού, το οποίο στη συνέχεια αναφέρεται και σε άλλα ιστορικά γεγονότα: στη μετατροπή του Παρθενώνα σε εκκλησία της Παναγίας της Αθηνιώτισσας που ήταν η μεγαλύτερη της πόλης, ακολούθως επί των Φράγκων της Δ΄ Σταυροφορίας σε εκκλησία λατινικού δόγματος, σε μουσουλμανικό τέμενος από το 1458, όταν οι Οθωμανοί τούρκοι κατέλαβαν την Αθήνα στην καταστροφή του κατά την εκστρατεία του Μοροζίνι το 1687 και βέβαια στη συστηματική λεηλασία του από τον Ελγιν, ο οποίος απέσπασε και διήρπαξε πολλά γλυπτά του.
Στο ερώτημα σήμερα αν οι άνθρωποι της βυζαντινής εποχής προέβησαν σε καταστρεπτικές ενέργειες στα μνημεία της Ακρόπολης ή σε άλλα, η απάντηση που δίνεται τόσο από τις πολυάριθμες ιστορικές πηγές όσο και από την αρχαιολογική έρευνα, που μπορεί να διαπιστώσει σαφώς πότε και πώς προκλήθηκαν ζημιές σε αρχαιότητες, είναι καταφατική. Και είναι οφθαλμοφανής σε δεκάδες βυζαντινούς ναούς σε όλη τη χώρα - και στο Αγιον Ορος-, όπου στα κτίρια έχουν ενσωματωθεί κίονες, γλυπτά και άλλα δομικά υλικά από τους προϋπάρχοντες στο ίδιο σημείο αρχαίους ναούς. Από την άλλη οι πράξεις αυτές εξεταζόμενες υπό τις επικρατούσες τότε συνθήκες είχαν τη δική τους σκοπιμότητα και νομιμότητα, κάτι που ουδείς αμφισβητεί. Θα έλεγε κάποιος λοιπόν ότι ζητήματα σαν αυτό βλάπτουν πρώτα την ίδια την Εκκλησία. Γιατί σήμερα μόνο ένας ιστορικά αναλφάβητος θα μπορούσε να προκαλέσει την ανακίνηση τέτοιων θεμάτων, επιχειρώντας έναν ιδιότυπο σκοταδισμό.
Η Ιερά Σύνοδος πάντως στο ανακοινωθέν που εξέδωσε δεν κάνει καμία αναφορά στο θέμα του Μουσείου. Ανακοινώνει απλώς την απόφασή της «να απευθυνθεί στην Ακαδημία Αθηνών και να γνωρίσει την πρόθεσή της να χρηματοδοτήσει την έρευνα και συγγραφή μελέτης περί της συμβολής της Εκκλησίας στη διάσωση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού (Μνημεία - Γραμματεία)».
ΤΟ ΒΗΜΑ - Πέμπτη 23 Ιουλίου 2009
==== ===== ====== ====== =====
Επειδή οι συντάκτριες του άρθρου γράφουν ότι: «Στο ερώτημα σήμερα αν οι άνθρωποι της βυζαντινής εποχής προέβησαν σε καταστρεπτικές ενέργειες στα μνημεία της Ακρόπολης ή σε άλλα, η απάντηση που δίνεται ……είναι καταφατική» θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια όσο το δυνατόν σύντομη απάντηση.
ΝΑΟΙ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ
http://www.apologitis.com/gr/ancient/telos-ethnismou.htm#%CE%9D%CE%91%CE%9F%CE%99_%CE%95%CE%9B%CE%9B%CE%91%CE%94%CE%91%CE%A3
Το 1994 δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ελληνικά» (τ.44, Θεσσαλονίκη 1994, σ. 31-50), μελέτη της κ. Πολύμνιας Αθανασιάδη, καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με τον τίτλο: «Το λυκόφως των Θεών στην Ανατολική Μεσόγειο: Στοιχεία ανάλυσης για τρεις επί μέρους περιοχές». Η κ. Αθανασιάδη, επέλεξε εκεί τρεις περιοχές της αυτοκρατορίας με διαφορετική γεωγραφική φυσιογνωμία, ιστορικό υπόβαθρο και δημογραφική σύνθεση, εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερη αξιοπιστία στην έρευνά της. Οι περιοχές αυτές είναι η Ελλάδα, η Κωνσταντινούπολη και η Συρία - Παλαιστίνη. Έτσι αντιμετωπίζει εύκολα τις «γενικεύσεις του Λιβανίου» όσο και τον «υπερβολικά μεγάλο αριθμό φιλολογικών μαρτυριών» σε Χριστιανούς και εθνικούς συγγραφείς για την καταστροφή των ναών, που καταντά όπως λέει: «ύποπτος»!
Γράφει: «Στην προσπάθειά τους να ηρωοποιήσουν επισκόπους και αυτοκράτορες, σε μια περίοδο, κατά την οποία ο θρησκευτικός φανατισμός θεωρείτο αρετή, συχνά οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς απέδιδαν σ’ αυτούς ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΝΑΩΝ ή στην καλύτερη περίπτωση, μεγαλοποιούσαν τα ηροστράτεια ανδραγαθήματά τους».
Η ίδια η συγγραφέας αναφέρει ότι «Σε τόπους όπως η Αθήνα ή οι Δελφοί, ο κανόνας είναι ότι τα μεταγενέστερα στρώματα έχουν καταστραφεί από τους ίδιους τους αρχαιολόγους στην προσπάθειά τους να φτάσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα στο κλασικό υπόστρωμα» των ανασκαφών. Τις παρατηρούμενες καταστροφές αποδίδουν οι αρχαιολόγοι στους σεισμούς, τις βαρβαρικές επιδρομές (4ο - 6ο αιώνα) και την εγκατάλειψη. Τα αρχαία μνημεία των Αθηνών και των Δελφών έμειναν απείραχτα από τους Χριστιανούς.» «Ο βανδαλισμός ιερών αντικειμένων (από Χριστιανούς το θρήσκευμα, Έλληνες το γένος) ήταν πράξη σπάνια στην Ελλάδα» δέχεται η κ. Αθανασιάδη. Τέτοιες περιπτώσεις είναι «μεμονωμένες». «Η γενική εντύπωση από την Ελλάδα είναι ότι η φθίνουσα αρχαία πίστη ενέπνεε στους νεοφώτιστους Χριστιανούς, παρά τη δομική μισσαλοδοξία της θρησκείας τους, σεβασμό και συχνά κάποια συγκίνηση» Μόνο εκεί που δεν υπήρχε «επαφή με την αστική παιδεία του Ελληνορωμαϊκού κόσμου», εκτός δηλαδή του ιστορικού Ελληνικού χώρου, και όπου «η παραδοσιακή θρησκεία είχε ισχυρές ρίζες», παρατηρείται φανατισμός και γίνονται καταστροφές. Αυτό συνέβαινε περισσότερο στην Ανατολή (Συρία - Φοινίκη - Παλαιστίνη). Η κ. Αθανασιάδη όμως ερμηνεύει με τα επιστημονικά κριτήριά της τις συμπεριφορές και σε περιοχές όπως η Συρία: «Εδώ δεν έχουμε μιαν αμιγή περίπτωση θρησκευτικού φανατισμού, αλλά είναι ξέσπασμα κοινωνικού και φυλετικού μίσους, ένα υποσυνείδητο, εθνικό κίνημα με αμφίεση, βέβαια, θρησκευτική».
Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αθανασιάδη μόνο μεροληπτική υπέρ των Χριστιανών δεν μπορεί να κριθεί, καθώς έχει επιμεληθεί την έκδοση βιβλίου, στο οποίο εμπεριέχεται ολόκληρη η αντιπαγανιστική νομοθεσία του Θεοδόσιου και όχι μόνον αυτού. Συνεπώς, κάθε υπόνοια για προσπάθεια να δικαιολογηθούν οι Χριστιανοί εκ μέρους της είναι έωλη. «Καταστροφές αγαλμάτων και ναών ακούμε από άλλες περιοχές: από την Αίγυπτο, τη Συρία και τη Μικρά Ασία. Απόδειξη ότι ο Ελληνιστικός πολιτισμός σε αυτές τις περιοχές ποτέ δεν είχε γίνει «λαϊκή κουλτούρα» κι επομένως ήταν εύκολο να υποκινείται ο λαός σε καταστρεπτικές ενέργειες. Γι’ αυτούς τους λαούς το «ελληνικό» απλώς δεν ήταν «ωραίο».» (Lorenz Gyoemoerey, Η δύση της Δύσης, εκδ. Παπαζήση)
===== ===== ===== ===== ====
Το Βυζάντιο έβλαψε ή διέσωσε την αρχαιότητα;
http://www.oodegr.com/neopaganismos/romi/wfelise1.htm
Πολλοί νεοδαμώδεις διανοητές κυρίως της αριστερίζουσας σκέψης θέτουν από καιρού εις καιρόν στα τηλεοπτικά πάνελ ένα ψευδές δίλημμα, προσπαθώντας να κατευθύνουν τη σκέψη ενός αδαούς κοινού: το Βυζάντιο, λέγουν, αντιτάχθηκε στην αρχαιότητα, την οποία και συνέθλιψε. Για τον λόγο αυτόν, καταλήγουν, εμείς είμαστε Έλληνες και όχι Ρωμιοί, δηλαδή μισαλλόδοξοι, εχθρικοί απέναντι στο αρχαιοελληνικό κάλλος. Στη σκέψη τους συμπαρασύρουν και άλλα επιχειρήματα, του τύπου γιατί στα σχολεία να διδάσκεται το εβραϊκό ιστορικό παρελθόν της Παλαιάς Διαθήκης και άλλα τέτοιου είδους συναμφότερα φληναφήματα προκαλώντας τη σύγχυση στο κοινό, πού μπορεί να εντυπωσιάζεται από νεόκοπες ιδέες.
Βεβαίως, τα πράγματα δεν έχουν έτσι. Το κράτος της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης (το κακώς επονομαζόμενο Βυζάντιο) όχι απλώς δεν «επιτέθηκε» στην ελληνική αρχαιότητα, αλλά τη διέσωσε, «εξελληνιζόμενο» τρόπον τινά με το πέρασμα του χρόνου. Όσοι διαφωνούν με τη θέση αυτήν βασίζονται στα εξής δύο - τρία επιχειρήματα: επί Θεοδοσίου, λέγουν, οι Βυζαντινοί κατέστρεψαν ιερά και βιβλιοθήκες, ο Ιουλιανός κυνηγήθηκε, η Υπατία δολοφονήθηκε από το πλήθος, ενώ ο Ιουστινιανός έκλεισε την περίφημη Φιλοσοφική Σχολή (ευτυχώς, γιατί την έσωσε από τον εκφυλισμό) και αυτό είναι όλο. (Σημείωση της ΟΟΔΕ: Η νεότερη επιστημονική έρευνα, απέδειξε ότι ούτε αυτό το κλείσιμο συνέβη ποτέ, όπως θα δείξουμε σε σχετικό άρθρο). Σύνθημα δηλαδή με την απομόνωση κάποιων ελαχίστων περιστατικών.
Στην ουσία, κανείς από αυτούς δεν αναφέρεται στον Μέγα Βασίλειο, τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο ή άλλους εκκλησιαστικούς Πατέρες, οι όποιοι χρησιμοποίησαν την αρχαία ελληνική σκέψη στην προσπάθεια τους να προσεγγίσουν το θείο. Κανείς τους δεν μιλάει για τους χιλιάδες καλογήρους, οι όποιοι κλεισμένοι στο μοναχικό τους κελί μάτωσαν τα χέρια τους για να αντιγράφουν τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, ώστε να μη χαθεί μια τεράστια προγονική κληρονομιά. Κανείς τους δεν αναφέρεται στις επιμέρους πολιτιστικές εκφάνσεις που αποδεικνύουν την ομαλή αφομοίωση της αρχαίας ελληνικής σκέψης από το Βυζάντιο. Τα παρακάτω επιχειρήματα είναι ενδεικτικά:
α) Ό μητροπολίτης Καισαρείας Αρέθας αγόρασε και παρήγγειλε να αντιγράφουν πολυάριθμα χειρόγραφα ανάμεσα στα όποια ο Ευκλείδης, ο Πλάτωνας, ο Λουκιανός, ο Αριστοτέλης, ο Πίνδαρος καί τόσοι άλλοι.
β) Η αρίθμηση στα σχολεία ακολούθησε το αρχαιοελληνικό σύστημα - καί όχι το λατινικό -, όπου κάθε γράμμα αντιστοιχούσε σε έναν αριθμό, το α στο 1, το β στο 2 κ.λπ.
γ) Στόν 10ο αιώνα στα σχολεία της Κωνσταντινουπόλεως διδάσκονταν ο Όμηρος, η διαλεκτική, οι φιλοσοφικές επιστήμες, η ρητορική, η αστρονομία. Ο μαθητής άρχιζε μαθαίνοντας τη Γραμματική, κατόπιν σχολίαζε τους αρχαίους συγγραφείς, καθώς επίσης μάθαινε στοιχεία της Αρχαίας Ιστορίας, της Γεωγραφίας καί της Μυθολογίας. Διδασκόταν δε πέρα από τον Όμηρο τρεις τραγωδίες του Αισχύλου, τρεις του Σοφοκλή, τρεις του Ευριπίδη, τρεις κωμωδίες του Αριστοφάνη, έργα του Ησιόδου, του Πινδάρου καί του Θεόκριτου (μήπως κυνηγάμε εμείς σήμερα την αρχαιότητα;!).
δ) Η ρητορική ως τέχνη τελειοποιήθηκε στην εποχή του Βυζαντίου. Το 6ο αιώνα μάλιστα στην περιώνυμη Σχολή της Γάζας ο Προκόπιος καλλιέργησε τα πιο καθαρά αττικά ελληνικά σε οποιοδήποτε είδος λόγου.
ε) Στή λογοτεχνική παραγωγή υπάρχουν πολλά σατιρικά έργα εμπνευσμένα από τον Λουκιανό, όπως ο «Φιλόπατρις» ή ο «Τιμαρίων» τον 12ο αιώνα ή κάποιες παραινέσεις προς τους βασιλείς καί παίρνουν αφορμή από την παραίνεση του Δημόνικου του Ισοκράτη.
στ) Οι Καππαδόκες Πατέρες μορφώθηκαν με βάση τη νεοπλατωνική σκέψη. Ο Μάξιμος ο Ομολογητής ήταν βαθύς γνώστης του Αριστοτέλη και έκανε πολλά για να ενισχύσει το νεοπλατωνικό στοιχείο του βυζαντινού μυστικισμού.
ζ) Ας αναφέρουμε ονόματα: Ο Ιωάννης Τζέτζης (12ος αιώνας) συνέταξε σχολιασμούς στον Όμηρο καί τον Ησίοδο, ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, ο Μάξιμος Πλανούδης, ο Εμμανουήλ Μοσχόπουλος, ο Θωμάς Μάγιστρος, ο Δημήτριος Τρικλίνιος ερμήνευσαν Όμηρο, Θεόκριτο, Ευριπίδη, Αισχύλο καί Σοφοκλή.
η) Οι μαθηματικοί Ευτόκιος (6ος αιώνας) καί ο Ισίδωρος ο Μιλήσιος δημοσίευσαν εκ νέου τις μελέτες του Αρχιμήδη.
θ) Οι απόψεις των Βυζαντινών σχετικά με την οπτική διαμορφώθηκαν από τη σπουδή καί τη μελέτη του Ευκλείδη, του Ήρωνα, του Θεωνά του Αλεξανδρινού και από την «Οπτική» του Πτολεμαίου.
ι) Η κυριότερη συνεισφορά των Βυζαντινών στην ιατρική ήταν η διατήρηση της κλασσικής κληρονομιάς. Για παράδειγμα, ο Ορειβάσιος της Περγάμου στην ιατρική του σύνοψη «Συναγωγαί» κατέγραψε τις απόψεις του Ιπποκράτη και του Γαληνού, διανθισμένη με χωρία από άλλους αρχαίους συγγραφείς. Ο Αέτιος ο Αμιδηνός έγινε διάσημος για το κεφάλαιο οφθαλμολογίας που βασιζόταν στα έργα του Αρχιγένη και του Γαληνού.
Θα μπορούσαμε να καταγράψουμε χιλιάδες λεπτομέρειες και εκατομμύρια στοιχεία τα όποια αποδεικνύουν πως το Βυζάντιο διέσωσε την αρχαιότητα, αλλά δεν το επιτρέπει ο χώρος. Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στη ζωολογία, τη γλυπτική, την εικονογραφία, την υφαντουργία, τα ψηφιδωτά, τα υλικά αντικείμενα του πολιτισμού, την καλλιέργεια των καρποφόρων δέντρων, των αμπελιών, των ελαιοδένδρων, οπού οι Βυζαντινοί μελετούσαν τα αρχαία εγχειρίδια, στη ναοδομία κ.ο.κ.
Το Βυζάντιο διατήρησε την αρχαιότητα και δεν την καταδίωξε. Οι αντίθετες απόψεις και ανιστόρητες είναι και επικίνδυνα παραπλανητικές για τον λαό μας. Όσο για το δίλημμα Έλλην ή Ρωμιός, ας μας απαντήσουν όσοι το θέτουν. Ο Κολοκοτρώνης τι ήταν; Και ας σκεφτούν πως ο Κωνσταντίνος Δραγάτσης, ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, αιτιολογώντας την άρνηση της παράδοσης του στον Μωάμεθ, του είπε περήφανα ότι δεν θα παραδοθούμε διότι «Έλληνες εσμέν». Τελεία. Και παύλα. Όλα τα άλλα είναι εκ του πονηρού.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΚΡΙΒΟΠΟΥΛΟΣ
(Καθημερινή, 16-6-2002)
Ελληνορθόδοξη Παράδοση: Ρίζωμα και προοπτική
Αντιγραφή απο : http://aktines.blogspot.com/2009/07/blog-post_3595.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου