Ιστορικά στοιχεία για τον Ιερό Ναό Αγίας Κυριακή Σερβίων από τον Θανάση Τσαρμανίδη-

 
Αντιγραφή απο την εφημερίδα του Μ.Ο.Σ "ΣΕΡΒΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ"
(….)
Ο Θανάνσης Τσαρμανίδης, όπως πάντα, παρουσίασε από τον πλούτο της περιουσίας του ιστορικά στοιχεία για τον Ναό της Αγίας Κυριακής προβάλλοντας και σχετικές εικόνες. Τόνισε από την αρχή ότι θα παρουσιάσει στην εμφάνιση του ιστορικά στοιχεία του Ι. Ναού της Αγ. Κυριακής στις πηγές. Η πρώτη φωτογραφία που πρόβαλε βρέθηκε σε αυστριακή εφημερίδα το 1912 και έδειχνε το ναό που κτίσθηκε το 1879, δύο χρόνια δηλαδή μετά την ολοκληρωτική καταστροφή που υπέστη το 1877. 
Επιστρέφοντας 500 χρόνια πίσω, σε ένα φορολογικό κατάστιχο , το 167, των Οθωμανών , που βρίσκεται στο πρωθυπουργικό αρχείο της Κωνσταντινούπολης και περιγράφει όλους τους οικισμούς και τις πόλεις της Ρούμελης. Το 1530 εμφανίζονται οι συνοικίες της πόλης των Σερβίων. Εκεί για πρώτη φορά εμφανίζεται το όνομα της Αγίας Κυριακής, ως συνοικία, έξω από την πόλη. Στο κατάστιχο φαίνεται εμφανώς ότι δεν ήταν επισκοπικός Ναός η αγία Κυριακή το 1530: ήταν μια εκκλησία της πόλης, έξω από το Κάστρο . Υπάρχει ξεχωριστή συνοικία. Η Επισκοπή ήταν στις 40 πόρτες (στη Μεγάλη Βασιλική). Πολλά χρόνια αργότερα θα εμφανισθεί πάλι ο Ναός της Αγία Κυριακής αυτή τη φορά σε μια χαλκογραφία στο Βελιγράδι. Χαράχτηκε στη Βιέννη το 1741 με δαπάνη κάποιου Σερβιώτη. Εικονίζονται οι Άγιοι Θεόδωροι και γύρω-γύρω διάφοροι Άγιοι που είναι ταυτισμένοι με τις Εκκλησίες των Σερβίων. Εκεί είναι και η Αγία Κυριακή. Επίσης είναι και η Αγία Θεοδώρα, που σημαίνει ότι πρέπει να υπήρχε στο Κάστρο κάποιο εκκλησάκι της Αγίας. 
Ο παλιότερος κώδικας της Επισκοπής Σερβίων, που σώζεται στο Μητρόπολη , στη Βιβλιοθήκη, στο ιστορικό Αρχείο της Κοζάνης, ο 111, αναφέρεται στην περίοδο 1768-1826. Το 1745 μεταφέρθηκε η Επισκοπή από τα Σέρβια στην Κοζάνη. Πάνω στον κώδικα , στο πρώτο φύλλο υπάρχει μια σημείων: «Εν τη Επισκοπή Σερβίων, εν τη επισυμβάσει εκείσε κατά την νύκτα του Ευαγγελισμού της 25η Μαρτίου του 1757 πυρκαϊά». Αυτό σημαίνει ότι η πρώτη καταστροφή γνωστή σε μας είναι το 1757, όπου καταστρέφονται τα πάντα, γι’ αυτό και δεν υπάρχουν οι παλιότεροι κώδικες. Το Επισκοπείο είχε μεταφερθεί στην περιοχή του Ναού της Αγίας Κυριακής αμέσως μετά την καταστροφή και τον αφορισμό της Πόλης των Σερβίων γύρω στα 1700. Αιτία ο μεγάλος σεισμός του 1695- που ισοπέδωσε τα πάντα και ήταν η αρχή του τέλους για την πόλη των Σερβίων στο Κάστρο. Αμέσως μετά πρέπει να μεταφέρθηκε η Επισκοπή κάτω γιατί το 1730 υπάρχει ενθύμηση σε ένα παλιό βιβλίο για το θάνατο του άρχοντα των Σερβίων και επιτρόπου της Αγία Κυριακή , του Σταμούλη. Δείχνει πολυεθνικά Σέρβια όπου οι Ρωμιοί μαζί με Τούρκους, Εβραίους, Ινδούς ζουν μαζί αρμονικά. 
Υπάρχει όμως άλλη πιο ενδιαφέρουσα αναφορά στο Ναό της αγίας Κυριακής . Ένα μνημείο της νεότερης ελληνική λογοτεχνίας, το 1679 τυπώνεται. «Λόγος εγκωμιαστικός ήτοι θρηνητικός στην αιφνίδια μάλλον δε άωρον ταφήν του ευγενεστάτου , ωραιοτάτου και χαριεστάτου νεανίου κυρ Στάμκου Δάκου , από τα Σέρβια, του αδίκως φονευθέντος υπο ανιέρων ληστών» το 1678. Ο Στάμκος Δάκος θάβεται στο προαύλιο της Αγίας Κυριακής. 
Η επόμενη αναφορά μας έρχεται το 1811 επί Αλή Πασά. Το 1811 επεκτάθηκε και επισκευάστηκε ο Ναός της Αγίας Κυριακής. Ξέρουμε επίσης ότι μετά την επανάσταση του 1821-22 στα Πιέρια είχε τοποθετηθεί ακόμα η ύπαρξη ξύλινου σημάντρου. Οι Μουσουλμάνοι ενοχλούνταν από το χτύπημα της καμπάνας. Η καμπάνα μπήκε το 1900 με σουλτανικό φιρμάνι. Την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως οι Χριστιανοί πανηγύρισαν την καμπάνα. 
Φτάνουμε στο 1877, ένα χρόνο πριν την επανάσταση στα Πιέρια, όπου συμβαίνουν τραγικά γεγονότα στη περιοχή. Η Οθωμανική αυτοκρατορία αντιμετωπίζει προβλήματα με τους Ρώσσους. Φοβάται μην ξεκινήσουν κινήσεις στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Χρησιμοποιεί Αλβανούς μισθοφόρους, τους Γκέκηδες. 
Στα Σέρβια οι Αλβανοί λεηλατούν τις Εκκλησίες. Πουλούν τα άμφια και τα εκκλησιαστικά βιβλία και αναγκάζουν τον παπα Δημήτρη να τους πλένει για δυο μέρες συνεχώς τα πόδια σε ένδειξη υποταγής. Μετά από συνεχείς επιστολές του Μητροπολίτη Ευγενίου, η τουρκική διοίκηση αναγκάζεται να στείλει Οθωμανούς στρατιώτες για να κυνηγήσουν τους μισθοφόρους. Αυτοί όμως συνεργάζονται μαζί τους και έρχεται δεύτερη πληγή στην περιοχή. Δεν είχαν αφήσει ούτε φορέματα στους κατοίκους. Αυτοί εγκαθίστανται στο Επισκοπείο που είναι δίπλα στην Αγία Κυριακή. 
Ο Ευγένιος αναγκάζει την τουρκική διοίκηση να τους βγάλει από το Επισκοπείο, αυτοί δίνουν φωτιά στα πυρομαχικά και παίρνει φωτιά η Αγία Κυριακή και το Επισκοπείο και ότι υπάρχει μέσα. Δύο χρόνια αργότερα ξαναχτίζεται η Αγία Κυριακή το 1879.

πρώτη δημοσίευση : https://serviotikos.blogspot.com/2015/10/blog-post_11.html

25 Μαρτιου 2020

Επιδημία γρίπης το 1918 στο Μικρόβαλτο – Είχαν πεθάνει πάνω από 60 άτομα (από το βιβλίο του Δάσκαλου Ηλ. Λαμπρέτσα «ΜΙΚΡΟΒΑΛΤΟ»)

Το φθινόπωρο του 1918 μεγάλη συμφορά έπληξε τον τόπο μας. Ήταν μια φοβερή επιδημία γρίπης, που έστελνε καθημερινά εκατοντάδες άτομα στον τάφο. Οι παπάδες δεν πρόφταιναν να θάβουν τους νεκρούς*. Από μέρους της επιστήμης ουδεμία βοήθεια παρείχετο, γιατί ούτε γιατροί υπήρχαν την εποχή εκείνη, ούτε φάρμακα για την καταπολέμηση του θανατικού.
«Ιδίως θραύουν έκαμε η γρίππη εις μικρά χωρία, ένθα λόγω της αμαθείας, της κακοδιαίτης και τον ακαθάρτου της βιώσεως μετεδίδετο αστραπιαίως και επέφερε αθρόους θανάτους ελλείψει ιατρικής αρωγής και φαρμάκων” αναφέρει στις 18.11.1918 η εφημερίδα “Ηχώ της Μακεδονίας”, προσθέτοντας, πως οι θά­νατοι στην επαρχία Σερβίων μόνον, ανήλθαν σε 150.
Πολυάριθμα ήταν τα θύματα της θανατηφόρας αυτής αρρώστιας και στο Μικρόβαλτο. Όπως θυμούνται οι ηλικιωμένοι κάθε μέρα πέθαιναν 4-5 άτο­μα. Τότε ξεκληρίστηκαν ολοκληρωτικά οι οικογένειες του Παπαπαύλου, του Γιαννοτζήμου, του Τσιλιαντώνη, του Τσιλιαμήκα, του Μαλλομήκα, του Μπαντή και του Σταθολιόλιου. Πέθαναν πάνω από 60 άτομα. Την φοβερή εκεί­νη ώρα της οδύνης και της απελπισίας ο λογισμός και η σκέψη όλων στρά­φηκε στο θαυματουργό Άγιο-Νικάνορα. Δύο νέοι κάτοικοι του Μικροβάλτου στάλθηκαν τότε στο ελπιδοφόρο μοναστήρι της Ζάβορδας να παραλά­βουν και να φέρνουν στο χωριό τα ιερά λείψανα του Αγίου, που φυλάσσο­νται σε ασημένιες λειψανοθήκες.
Όταν οι απεσταλμένοι με τα ιερά λείψανα στην επιστροφή τους πλησία­ζαν το χωριό, η καμπάνα της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου άρχισε να χτυ­πά ειδοποιώντας σχετικά τους κατοίκους, οι οποίοι εξήλθαν με αναμμένες λαμπάδες να προϋπαντήσουν τον Άγιο, στον οποίο εναπόθεσαν όλες τους τις ελπίδες για την εξουδετέρωση του θανατικού.
Από τη στιγμή που τα λείψανα του Αγίου Νικάνορα έφτασαν στην εκ­κλησία και έγινε αγιασμός, το θαύμα συντελέστηκε, υποστηρίζουν οι παπ­πούδες. Τα κρούσματα περιορίστηκαν και οι άρρωστοι έγιναν καλά. Με τη χάρη του Αγίου Νικάνορα το θανατικό σταμάτησε.
*Η επιδημία της γρίπης του 1918 ήταν παγκόσμια και τόσο θανατηφόρα, που τα θύματά της υπολογίζονταν πως ξεπέρασαν τα 15 εκατομμύρια σ’ όλο τον κόσμο. Η αρχική της εστία δεν έχει εξακριβωθεί. Φαίνεται πως εμφανίστηκε συγχρόνως σε διάφορα μέρη. Η ονομασία της “ισπανική γρίπη” που της δόθηκε τότε οφείλονταν σε λανθα­σμένη ιδέα ότι πρωτοεμφανίστηκε με τη θανατηφόρο μορφή της στην Ισπανία.

Πηγη:http://www.mikrovalto.gr/

Μνήμη της εκ Σερβίων Οσίας Θεοδώρας

Ανακοινώνεται στους ευσεβείς χριστιανούς ότι η μνήμη της Οσίας Θεοδώρας, της καταγόμενης από τα Σέρβια Βασίλισσας της Άρτας, θα εορταστεί την Τετάρτη 11 Μαρτίου 2020.

Οι ιερές ακολουθίες θα τελεσθούν στον Ιερό Καθεδρικό Ναό της Αγίας Κυριακής Σερβίων, όπου θα εκτίθεται προς προσκύνηση και τίμιο λείψανο της Οσίας Θεοδώρας.

Το πρόγραμμα έχει ως εξής:

- Τρίτη 10 Μαρτίου, ώρα 5.30 μ.μ.: Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός μετ’ αρτοκλασίας.

- Τετάρτη 11 Μαρτίου, ώρα 7.30 π.μ.: Όρθρος & Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία ιερουργούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Παύλου.

Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο

Η θέση της παλιάς γέφυρας του ποταμού Αλιάκμονα

Η θέση της παλιάς γέφυρας του Αλιάκμωνα μήκους 160 μέτρων μέσα στη λίμνη Πολυφύτου σε σχέση με τη σημερινή γέφυρα

«Ὅπου ἄν φανῇ ὁ ἐπίσκοπος, ἐκεῖ τό πλήθος ἔστω, ὥσπερ ὅπου ἄν ᾖ Χριστός Ἰησοῦς ἐκεῖ καί ἡ Καθολική Ἐκκλησία» (Ἁγ. Ἰγνατίου Θεοφόρου)

Για τα 15χρονα του Σεβ. Μητροπολίτη Σερβίων & Κοζάνης κ. Παύλου

Συμπληρώθηκαν φέτος, στις 20 Ιουνίου 2019, δεκαπέντε (15) χρόνια πλούσιας ποιμαντορίας στον θρόνο της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων & Κοζάνης του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Παύλου. Δεκαπέντε χρόνια θυσίας, προσφοράς και πνευματικής στήριξης προς τον κάθε άνθρωπο.

Η εκλογή του (26-4-2004) είχε γίνει επί των ημερών του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστοδούλου, ο οποίος παρευρέθηκε τόσο κατά την χειροτονία του στον Ι. Καθεδρικό Ναό των Αθηνών (29-4-04) όσο και κατά την λαμπρή υποδοχή και ενθρόνιση ενάμιση μήνα αργότερα στον Ι. Καθεδρικό Ναό του Αγίου Νικολάου Κοζάνης.

Ο Επίσκοπος, που έρχεται σε κάθε Μητρόπολη για να την ποιμάνει, είναι ο φορέας των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος. Ο Σεβασμ. Μητροπολίτης κ. Παύλος προικισμένος με τα χαρίσματα της υπομονής, της σταθερότητας, της καρτερίας, της ελπίδος, αλλά κυρίως της προσευχής και της πίστεως προς τον Τριαδικό Θεό ανέλαβε της διαποίμανση της ιστορικής Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης.

Από την πρώτη στιγμή, πρωί και βράδυ, σπεύδει στους Ναούς της Επαρχίας του για να τελέσει την Θεία Λειτουργία και να μεταδώσει το μήνυμα της αγάπης και της ελπίδας προς τον Τριαδικό Θεό. Άλλωστε, αυτό είναι και το κύριο έργο του Επισκόπου, το να ηγείται της Θείας Ευχαριστίας. Όλα τα άλλα έργα είναι δευτερεύοντα, γιατί όλα τα άλλα νοηματοδοτούνται από την σχέση τους με την Θεία Ευχαριστία.

Στους Εφημερίους και Διακόνους συμπεριφέρεται ως πατέρας και όχι ως Δεσπότης. Ο λόγος του παραμυθητικός και συμβουλευτικός, στις μηνιαίες ιερατικές συνάξεις δίνει κατευθύνσεις και λύσεις στα προβλήματα που παρουσιάζονται, ενώ με εγκυκλίους προς τα Εκκλησιαστικά Συμβούλια παρακινεί και επαινεί για τον ζήλο και τους κόπους τους. Ο ίδιος, ως καλός ποιμήν, απευθύνεται αδιαλείπτως στο ποίμνιο της Επαρχίας του κατά τις μεγάλες Χριστιανικές γιορτές μεταδίδοντας με εγκυκλίους του, και στο πλέον απομακρυσμένο χωριό της Μητροπόλεως, το μήνυμα της αγάπης και σωτηρίας των πιστών. Δεν διστάζει μέχρι και σήμερα να υπερασπίζεται με παρρησία τις απόψεις και τις θέσεις της Εκκλησίας για διάφορα θέματα που απασχολούν την πατρίδα μας, αλλά και την ελληνικότατη Μακεδονία μας.

Επίσης, δείχνει αυξημένο ενδιαφέρον για τα δυσάρεστα γεγονότα, που συμβαίνουν είτε στην Ελλάδα είτε στον κόσμο, και με επιτελείο που συστήνει ο ίδιος φροντίζει να διενεργηθούν έρανοι είτε για την συγκέντρωση χρημάτων είτε τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης για τους κατοίκους των πληγεισών περιοχών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επέδειξε για την αποκατάσταση του ιστορικού Επισκοπείου Κοζάνης,  αλλά και για την ανέγερση, εξωραϊσμό και συντήρηση των Ιερών Ναών και του Μητροπολιτικού καθίσματος Τιμ. Προδρόμου στην Νέα Νικόπολη. Τον βρίσκουμε πρωί-πρωί με τους μηχανικούς και τους εργάτες  να παρακολουθεί τις εργασίες στις σκεπές τόσο του Μητροπολιτικού μεγάρου  και του Ιερού Ναού της Κοιμήσεως Θεοτόκου Βελβενδού όσο και την ανακαίνιση του Ιερού Καθεδρικού Ναού Αγίας Κυριακής Σερβίων.

Ίδρυσε το Γενικό Φιλόπτωχο Ταμείο (2004) καθώς και τα επί μέρους Ενοριακά Ταμεία για την ανακούφιση των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και οικονομικά προβλήματα. Ίδρυσε και λειτουργεί (με την συνδρομή των ιερέων της Μητροπόλεως) δύο (2) Κοινωνικά Παντοπωλεία στην πόλη της Κοζάνης και των Σερβίων, από τα οποία 250 οικογένειες ενισχύονται μηνιαίως.

Επιτυγχάνει με ενέργειές του να εξευρεθούν πόροι και επιβλέπει την ανακαίνιση της Ιεράς Μονής Ζιδανίου, της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Βελβενδού ενώ με συνεχείς οχλήσεις και επαφές με την ΔΕΗ φροντίζει για την αποκατάσταση της Ιεράς Μονής Αγ. Τριάδος Ιλαρίωνος. Παράλληλα, προχωρά με την συνδρομή ιερέων στη σύσταση και ίδρυση της Ιεράς Μονής Αγίου Νεκταρίου Παλαιογρατσάνου.

Με στοχευμένες επεμβάσεις φρόντισε την ανανέωση του προσωπικού του Τιάλειου Εκκλησιαστικού Γηροκομείου, πέτυχε την ενεργοποίηση του εθελοντισμού για την απρόσκοπτη λειτουργία του Ιδρύματος, ενώ με κατάλληλες δικές του ενέργειες ξεκίνησαν οι εργασίες για την ανέγερση νέας πτέρυγας στο Γηροκομείο.

Ο ρόλος και το πρόσωπο του Επισκόπου λειτουργούν, ώστε να εγγυώνται την αλήθεια, την τάξη και την ενότητα μέσα στην Εκκλησία. Αυτό επιδιώκει και ο άξιος Μητροπολίτης Σερβίων & Κοζάνης κ Παύλος και ευχόμαστε ο Τριαδικός Θεός να του δίδει υγεία και δύναμη στο θεάρεστο έργο που επιτελεί.

Με απέραντη ευγνωμοσύνη και αγάπη

Νικόλαος Γ. Λεπίδας

Σέρβια, 20^η Ιουνίου 2019

*Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημ. «Σερβιώτικα Νέα», Μάιος-Ιούν. 2019.