Η μοίρα των αυτοκρατοριών -THE FATE OF EMPIRES

Θα κάνουμε μια αναφορά στο βιβλίο που έγραψε ο Τζών Γλάμπ ( Sir John Glubb) το έτος 1977 για την κοινή μοίρα όλων των αυτοκρατοριών, την άνοδο και την πτώση τους.

Το βιβλίο στην Αγγλική μπορείτε να το διαβάσετε εδώ

Διαβάζουμε στην αρχή του βιβλίου:Το μόνο που μαθαίνουμε από την ιστορία είναι ότι ο άνθρωπος δεν μαθαίνει τίποτα από την ιστορία

Ο συγγραφέας μέσα από μια κυκλική θεώρηση του χρόνου και εξετάζοντας ιστορικά αρκετές από τις αυτοκρατορίες που πέρασαν βρήκε κάποια κοινά χαρακτηριστικά στη “ζωή” τους δηλαδή κάποια στάδια που περνάνε νομοτελειακά όλες οι αυτοκρατορίες ακριβώς όπως είναι τα στάδια της ζωής του ανθρώπου.

Ο ίδιος αναφέρει ότι είναι μια απλοποιημένη γενίκευση της ιστορίας η οποία όμως χρήζει μελέτης.

Με την έννοια αυτοκρατορία θεωρεί τα κράτη υπερδυνάμεις, ανεξάρτητα εάν είχαν αποικίες σε διάφορα μέρη της γης όπως η Βρετανία ή χωρίς αποικίες και χωρίς θάλασσα όπως η Αυστροουγγαρία)

Η πρώτη του διαπίστωση είναι ότι ο χρόνος της ζωής τους διαρκεί 250 χρόνια , περίπου 10 γενιές δίνοντας παραδείγματα

.

Στη συνέχεια καθορίζει τα στάδια της κάθε περιόδου τα οποία είναι :

Η εποχή των πρωτοπόρων

Κατά την οποία ένα έθνος με τις αρετές της ανδρείας της επιθετικότης και της αυτοθυσίας επιτίθεται ή εισδύει σε μια υπάρχουσα αυτοκρατορία η οποία είναι ώριμη αλλά αμυντική. Μαθαίνει από τις ήττες του και αντιγράφει τις πολεμικές αρετές των αντιπάλων. Σιγά σιγά αναλαμβάνει την εξουσία.

Ένα από τα παραδείγματα είναι οι αρχαίοι Μακεδόνες οι οποίοι νίκησαν τους Πέρσες και ανέλαβαν την αυτοκρατορία τους . Το ίδιο ισχύει και για τους Άραβες όπως και για τους Οθωμανούς και για πολλές άλλες αυτοκρατορίες.

Η εποχή των κατακτήσεων

Το νέο έθνος που αναλαμβάνει την εξουσία είναι γεμάτο από αυτοπεποίθηση πρωτοβουλία και θάρρος. Δεν δεσμεύεται από τακτικές και παραδόσεις. Συνεχίζει τις κατακτήσεις και μεγαλώνει την αυτοκρατορία.

Η εποχή του εμπορίου

Η εποχή του εμπορίου αλληλοεπικαλύπτεται με την εποχή των κατακτήσεων. Με τις νέες κατακτήσεις δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για ανάπτυξη του εμπορίου. Δεν υπάρχουν σύνορα για τις μεγάλες κατακτημένες εκτάσεις. Ούτε τοπικές διαμάχες. Τα εμπορεύματα και οι άνθρωποι μπορούν να διακινηθούν σε ξηρά και θάλασσα. Το εμπόριο αυξάνει τον πλούτο και την οικονομία. Η στρατιωτική δόξα και η τιμή υπάρχουν ακόμη αλλά δεν λένε και πολλά στον έμπορο που τον ενδιαφέρει περισσότερο το κέρδος. Τα χρήματα που μαζεύονται ξοδεύονται σε πολυτέλειες. Η τέχνη η αρχιτεκτονική ανθίζουν. Μεγάλες πόλεις φτιάχνονται με λεωφόρους και ψηλά κτίρια όπως και έργα υποδομής δρόμοι και γέφυρες. Ξεκινάνε μεγάλες επιχειρήσεις και αναζητούντα νέοι τρόποι πλουτισμού.

ΖΑΒΟΡΔΑ!!! ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΑΝΟΡΑΣ - ΒΙΟΣ & Ι. ΜΟΝΗ ΑΣΚΗΤΑΡΙΟ (official video για Ι. Μονή Ζάβορδας)

Φρούρια, κάστρα και τείχη στους Δήμους Σερβίων και Βελβεντού – Του Σταύρου Καπλάνογλου

Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου:
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Νότια του Δήμου Κοζάνης για τα κάστρα του οποίου μιλήσαμε ήδη. βρίσκονται δύο Δήμοι, ο Δήμος Σερβίων και ο Δήμος Βελβενδού
Τα όρια των 2 δήμων περιλαμβάνουν στο νοτιότερο σημείο του ,τους ορεινούς όγκους των Πιερίων (υψόμ.2.190 μ.) .του όρους Τίταρος (1.839 μ.) που το μεγαλύτερο μέρος του οποίου ανήκει στην Θεσσάλια, και των Καμβουνίων (1610 μ.)
Οι ορεινοί αυτοί όγκου χώριζαν την Μακεδονία με την Θεσσαλία και οι ορεινές διαβάσεις αποτελούσαν τα σημεία ελέγχου προς την Άνω και Κάτω Μακεδονία, αλλά και τη Θεσσαλία .Αυτό συνετέλεσε εκτός των άλλων και την κατοίκηση στη γύρω περιοχή και τα κοντινά υψώματα από την προϊστορική ακόμη περίοδο.
Εκτός αυτών απο το χώρο των δυο δήμων περνούσε ο ζωοδότης ποταμός Αλιάκμων ,στις όχθες του οποίου πρόσφατες έρευνες έδειξαν, κατοίκηση από τα πολύ παλιά χρόνια αλλά και ο χώρος που επικοινωνούσαν οι κάτοικοι της Άνω και Κάτω Μακεδονίας , ήταν και ο δρόμος που ακολούθησαν οι Μακεδόνες ,κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα με τον Περδίκκας Α΄ κατά την κάθοδό τους από τα Πιέρια Όρη στην πεδιάδα ίδρυσε την πρωτεύουσα της Μακεδονίας τις Αιγές.
Λέγεται! σε μια κάθοδο ο Περδίκκας ακολούθησε ένα κοπάδι κατσικιών (εξ’όυ και ο δρόμος της Κατσίκας ο δρόμος που ακολούθησαν) και στο σημείο όπου σταμάτησαν οι κατσίκες (Αίγες), αποφάσισε να κτίσει αργότερα την Πρωτεύουσα του Μακεδονικού Κράτους την οποία και ασφαλώς ονόμασε Αιγές. (Σημερινή Βεργίνα ).Ακόμη είναι γνωστό ότι αρχαία χώρα της Άνω Μακεδονίας,Ελίμεια που υπήρχε σαν βασίλειο μέχρι την εποχή του βασιλιά Δέρδα του Γ και ενσωματώθηκε στο Βασιλεύω της Μακεδονίας του Φιλίππου του Β’.

Σέρβια -μικρά μπουχάρια(καμινάδες)

Οι πόλεις στο Βυζάντιο

Οι οχυρώσεις των πόλεων

Τα τείχη ήταν πολύ σημαντικά για τις πόλεις της Ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας και για αυτόν τον
λόγο η οχύρωσή τους αποτέλεσε πρωτεύον έργο των αυτοκρατόρων. Σύμφωνα με το γνωστό
έργο του Προκοπίου Περί κτισμάτων, ο Ιουστινιανός περισσότερο από τους όλους τους
προηγούμενους αυτοκράτορες οργάνωσε την οχύρωση των πόλεων: έδωσε χρήματα για να
επιδιορθωθούν και να συμπληρωθούν τα τείχη πολλών αρχαίων πόλεων, και οχύρωσε σημεία
σημαντικά, τα οποία όλα μαζί έφτιαξαν ένα δίκτυο που προστάτευε τους δρόμους, μέσω των
οποίων μετακινούνταν εκτός από το στρατό, οι ταξιδιώτες και τα εμπορεύματα.

Ωστόσο, όσο και αν βοήθησαν τις πόλεις της αυτοκρατορίας τέτοιες προσπάθειες, οι δύσκολες
συνθήκες που επικράτησαν σταδιακά μετά τα τέλη του 4ου αιώνα (οικονομικά προβλήματα,
εχθρικές επιδρομές, φυσικές καταστροφές) άλλαξαν τις πόλεις· μετά τα μέσα του 6ου αιώνα
μάλιστα, ο πληθυσμός τους μειώθηκε, το μέγεθός τους μίκρυνε, κάποιες πόλεις εγκαταλείφθηκαν
εντελώς και άλλες μεταφέρθηκαν σε πιο ασφαλείς τοποθεσίες. Οι θέσεις των νέων πόλεων
επιλέγονταν σε φυσικά οχυρωμένους χώρους, όπως πάνω σε λόφους με απόκρημνες πλευρές,
μακριά από τη θάλασσα ή πάνω σε χερσονήσους που συνδέονταν με την απέναντι στεριά μόνο με
στενό ισθμό, για να προστατεύονται από τις εχθρικές επιθέσεις από ξηρά και από θάλασσα. Η
εξασφάλιση αρκετού πόσιμου νερού, ακόμα και σε περιπτώσεις πολιορκίας, ήταν πολύ
σημαντικός όρος για την επιλογή ενός χώρου. Επίσης, η ύπαρξη εκτάσεων για καλλιέργεια,
λατομείων για εκμετάλλευση ή και δασών για ξυλεία ήταν απαραίτητοι παράγοντες για την
επιβίωση των κατοίκων.

Τα τείχη – η καστροκτισία

Η τέχνη της κατασκευής μιας οχύρωσης είναι παλιά, όμως στο Βυζάντιο υπάρχουν στοιχεία
πρωτότυπα, με στόχο την απόκρουση κάθε επίθεσης με τη δημιουργία μεγάλων εμποδίων, που
αναπτύσσονταν το ένα μετά το άλλο. Ο αριθμός και το ύψος των τειχών, το σχήμα και η μορφή
των πύργων, ο αριθμός και ο τρόπος φύλαξης των πυλών καθορίζονταν από τη διαμόρφωση του
εδάφους, τις εξελίξεις στην πολεμική τέχνη και τις υπάρχουσες οικονομικές και οικοδομικές
δυνατότητες.

Τα τείχη αποτελούνταν σχεδόν πάντοτε από πύργους και μεταπύργια. Οι πύργοι είχαν σχήμα
στρογγυλό, τριγωνικό, ορθογώνιο ή πολυγωνικό και είχαν δύο ή περισσότερους ορόφους κορυφή είχαν σειρά από οδοντωτές επάλξεις και καταχύστρες ή ζεματίστρες, από τις οποίες οι
αμυνόμενοι έριχναν καυτό νερό, λάδι ή μολύβι στους επιτιθέμενους. Τα μεταπύργια ήταν ψηλοί
τοίχοι με αρκετό πάχος, για να αντέχουν τις επιθέσεις των πολιορκητικών μηχανών. Στην κορυφή
είχαν οδοντωτές επάλξεις και, πίσω από αυτές, υπήρχε ένας διάδρομος (περίδρομος) που
συνέδεε τους πύργους και στον οποίο μετακινούνταν οι στρατιώτες. Πίσω από τα τείχη υπήρχαν
σκάλες από τις οποίες ανέβαιναν στις επάλξεις και στη βάση τους συχνά διαμορφώνονταν
αποθήκες στρατιωτικού υλικού και χώροι για την παραμονή των φρουρών. Μπροστά από τα τείχη
των πόλεων που βρίσκονταν σε πεδινά εδάφη κτιζόταν ένα χαμηλότερο τείχος (περιτείχισμα), με
πύργους κατά διαστήματα, και μπροστά του υπήρχε τάφρος με νερό, η οποία ήταν το πρώτο
εμπόδιο που συναντούσε ο εχθρός πριν από τα τείχη.

Στο εσωτερικό της πόλης υπήρχε ένα ιδιαίτερο τείχος, το οποίο προσέφερε πρόσθετη προστασία
στο ψηλότερο σημείο της πόλης, την ακρόπολη. Η ακρόπολη ήταν το τελικό καταφύγιο των
αμυνόμενων· εκεί βρισκόταν η έδρα των αρχόντων, των ηγεμόνων, καθώς και των επικεφαλής της
εκκλησίας και του στρατού. Οι πύργοι της ακρόπολης χρησίμευαν και ως σημεία ελέγχου, από τα
οποία οι φρουροί κατόπτευαν την γύρω περιοχή (παρατηρητήρια). Σε ορισμένες περιπτώσεις,
εκτός από το τείχος της πόλης και το τείχος της ακρόπολης υπήρχε και ένα τρίτο ενδιάμεσο τείχος,
που διαιρούσε την πόλη σε δύο τμήματα, την άνω πόλη και την κάτω πόλη: αν το τείχος της πόλης
ήταν η πρώτη γραμμή άμυνας των κατοίκων και των υπερασπιστών της σε καιρό κινδύνου, το
ενδιάμεσο τείχος δημιουργούσε μια δεύτερη γραμμή υπεράσπισης, ενώ το τείχος της ακρόπολης
την τρίτη και τελευταία γραμμή άμυνας. Το ενδιάμεσο τείχος, όπως στην περίπτωση του Μυστρά,
επηρέαζε καθοριστικά την πολεοδομία, καθώς διαιρούσε την πόλη σε τμήματα, που δεν
επικοινωνούσαν μεταξύ τους παρά μέσω πυλών και μετά από ελέγχους.

Η επικοινωνία της πόλης με τον υπόλοιπο κόσμο γινόταν μέσω των πυλών. Οι πύλες ήταν πολύ
ευπαθή σημεία και γι’ αυτό φτιάχνονταν λίγες, εκεί όπου κατέληγαν οι κύριες οδοί της πόλης.
Άνοιγαν με την ανατολή του ήλιου και έκλειναν με τη δύση του. Στα περίχωρα των πόλεων, εκτός
των τειχών, συχνά υπήρχαν ξενώνες, με στάβλους για τα ζώα και αποθήκες για τα εμπορεύματα,
λουτρά και ταβέρνες, για τη διαμονή των ταξιδιωτών. Μέσα στα τείχη, οι κύριοι δρόμοι ήταν λίγοι,
οι περισσότεροι ήταν μάλλον στενά σοκάκια και τα σπίτια ήταν κτισμένα κολλητά το ένα δίπλα στο
άλλο. Δίπλα στους ναούς, συνήθως υπήρχαν ελεύθεροι χώροι που χρησίμευαν ως πλατείες.
Εξαιρετικό αμυντικό έργο αποτελεί η τείχιση της Κωνσταντινούπολης, ένα πολύ μεγάλο έργο που
ξεκίνησε το 412-413 από τον Θεοδόσιο τον Β’, προκειμένου να μην χρησιμοποιούνται πλέον τα
τείχη του Μεγάλου Κωνσταντίνου, που παρουσίαζαν στατικά και κατασκευαστικά προβλήματα και
πλέον δεν επαρκούσαν να καλύψουν τις ανάγκες της πρωτεύουσας, η οποία αναπτυσσόταν με
εξαιρετικά γρήγορους ρυθμούς. Το νέο τείχος συμπεριέλαβε και οχύρωση από τη μεριά της
θάλασσας, πάνω στην ακτογραμμή, καθώς και μεγάλες υπαίθριες κινστέρνες, όπως του Άσπαρος
και του Αγίου Μωκίου, που εξασφάλιζαν νερό για τους κατοίκους, όσο κι αν κρατούσε
οποιαδήποτε ενδεχόμενη πολιορκία. Η οχύρωση αποτελούνταν από την τάφρο, το προτείχισμα
και το κυρίως τείχος, ύψους 12 μέτρων. Τα νέα τείχη της Κωνσταντινούπολης περιέκλειαν περίπου
1.400 εκτάρια και είχαν περίμετρο πάνω από 60 χλμ. Κατά την πάροδο των αιώνων
επιδιορθώθηκαν επανειλημμένα σε διάφορα σημεία, αλλά άντεξαν για περισσότερο από χίλια
χρόνια προτού υποχωρήσουν από τα βλήματα των κανονιών που οι Οθωμανοί χρησιμοποίησαν
εδώ για πρώτη φορά το 1453.

Φρούρια, πύργοι

Τα φρούρια και οι πύργοι ήταν οχυρωματικά έργα, που ακολουθούσαν τη λογική των πολλών
γραμμών άμυνας. Βρίσκονταν σε θέσεις στρατηγικής σημασίας και σκοπός τους ήταν να τις
ελέγχουν και να τις προστατεύουν. Ταυτόχρονα, χρησιμοποιούνταν και ως έδρα του τοπικού
άρχοντα, για αποθήκευση της σοδειάς των γειτονικών περιοχών, άλλα και ως καταφύγιο των
κατοίκων σε περιόδους κινδύνου. Έπαιζαν αποφασιστικό ρόλο στην άμυνα των γύρω περιοχών
είτε αντιμετωπίζοντας τους εχθρούς είτε προειδοποιώντας εγκαίρως τις πόλεις και τα μοναστήρια
που ήταν κοντά τους ότι υπήρχε κίνδυνος.

Το Παρεκκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα στα Σέρβια

Ψάχνοντας κάποια αρχεία βρήκα ένα φυλλάδιο που αναφερόταν

στο παρεκκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα στα Σέρβια. Θεώρησα

πως όλοι θα ήθελαν να μάθουν πώς, με ποια αφορμή κτίστηκε

αυτό το παρεκκλήσι και από ποιον: Χ.Κ.

Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ ΣΕΡΒΙΩΝ

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΤΗΣ ΑΝΕΓΕΡΣΕΩΣ

Α! ΟΠΤΑΣΙΑ

ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ ΕΥΑΓ. ΚΟΛΥΒΑ

Συντ/χου Διδασκάλου, Σέρβια

Ευρισκόμεθα εις την εποχήν της συγκομιδής των δημητριακών

του έτους 1916, ότε ήμην 22 ετών και υπηρέτουν, ως ναύτης εθελοντης

 νοσοκόμος εις την Άμυναν Σαρωνικού, της οποίας η διοίκησις

 ήδρευε τότε επί της ακταιωρού "ΑΜΒΡΑΚΙΑ” ναυλοχουμένης

 εις τον λιμένα του Πειραιώς, οπόθεν ετοποθετήθην εις το πυροβολείον 

ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΟΣ.

Τακτικά δε κάθε Κυριακήν και επίσημον εορτήν εκκλησιαζόμεθα

όλον το προσωπικόν του πυροβολείου εις το εκεί πλησίον ευρίσκο-

μενον εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονος.

Κατά την παραμονήν της εορτής του Αγίου, 26ην Ιουλίου 1916, το

βράδυ, και περί ώραν 6ην μ.μ. ευρισκόμην εκεί, περιμένοντας τον

σεβάσμιον ιερέα Παπά-Ευθύμιον, όστις ήτο εφημέριος του νεκρο-

ταφειακού ναού Πειραιώς, Αγίου Διονυσίου, ίνα διαβάσωμεν τον

Εσπερινόν. Ενώ εκαθήμην έξωθι του Ιερού Ναού και περιμένοντας

τον Παπά-Ευθύμιον, αίφνης μια οπτασία Θεϊκή, εφάνη μπροστά

στα μάτια μου, ως να έβλεπα στον κατακάθαρο ουρανό ιπτάμενον

και ερχόμενον προς εμέ, άνδρα νέον με στολήν Εύζωνος, ρωμαλέ-

ον, πυρφορούμενον και λαμπυρίζοντα εις τους οφθαλμούς κρατώ-

ντας κάτι στο χέρι και όστις έλεγε:

Πίνακας Σερβίων 2

Ο ίδιος ζωγράφος την ίδια εποχή ζωγραφίζει τα Σέρβια δυτικά. Η θέση που επέλεξε στο δρόμο για Κρανίδια στην πλευρά του εργοστάσιου μπετόν και του μηχανουργείου. Στην πόλη προβάλει το κέντρο και η χριστιανική συνοικία Ζευγαλατία.

Διακρίνονται :

ο γυμνός από δέντρα λόφος του Κάστρου με τους πύργους της ακρόπολης (1)

ο Αγιάννη(2)

οι Αγίοι Αναργρύροι(3)

ο άγιος Κωνσταντίνος και Ελένη κρυμμένος  μέσα σε δέντρα(ισως το χριστιανικο κοιμητήριο της εποχής στην οριζόντια συστάδα των δεντρων)(4),

υπολείμματα εκκλησιών (5),

ο καρόδρομος για τη Θεσσαλία περνούσε μέσα από το κάστρο
από τον απότομο σήμερα πέτρινο δρόμο και δεν περνούσε από του Αγίους Αναργύρους(6),

η Αγία Κυριακή χωρίς καμπαναριό(7),

ένα τζαμί επάνω αριστερά από την πλατεία μπροστά από το οποίο περνούσε τότε το μονοπάτι από Σέρβια για Καστανιά(8)

και στην πλατεία το μεγάλο τζαμί ίσως το άσπρο μακρόστενο ισόγειο κτήριο και από επάνω το κίτρινο μακρόστενο διώροφο που ίσως ήταν ιεροδιδασκαλείο και μουσουλμανικό σχολείο(9).

Δεν διακρίνονται τα κοιμητήρια με τον αγιο Νικόλαο καθώς και οι άγιοι Θεόδωροι και η Βασιλική του Αγίου Δημητρίου.

Πίνακας Σερβίων

Ο πίνακας αυτός είναι μάλλον στις αρχές του περασμένου αιώνα 1900.

 

Εμφανίζει την ανατολική πλευρά των Σερβίων, περιοχή Κέντρο Υγείας (Τασλίκι)

 

Η ακριβής θέση του ζωγράφου είναι μπροστά από το σημερινό ΕΠΑΛ στην μεγάλη συρόμενη πόρτα του περιβόλου.

Εμφανίζονται τρία τζαμιά και κατοικίες. Είναι περιοχή που δεν κατοικούν χριστιανοί.  Έμφαση δίνεται στον ορεινό όγκο στο βάθος.

Αναλυτικά σύμφωνα με την αρίθμηση: 

 

1. τζαμί στη θέση του εξωκλησιού του Αγίου Δημητρίου. Κτισμένο σε ύψος,  γύρω στα 60 τετραγωνικά μέτρα, πάνω από τον τουρκικό μαχαλά , στα Tαμπάχανα ,όπου υπήρχε βυρσοδεψείο επεξεργασίας δερμάτων , αλλά φαίνεται ότι  εξυπηρετούσε και τα οθωμανικά κοιμητήρια που βρίσκονταν λίγο πιο πάνω ( ξεκινούσαν από τη σημερινή γέφυρα του αγίου Παντελεήμονα και σήμερα τα διασχίζει ο δρόμος για την Καστανιά)

2. το μεγάλο τζαμί στο κέντρο των Σερβίων στη θέση του αγίου Γεωργίου (δύο διώροφα κτήρια)

3. επί της οδού αγίου Γεωργίου γωνία,  απέναντί από το παλιό κυλινδρόμυλο στην ίδια πλευρά το δρόμου, διώροφο με  κάτοψη ορθογώνια αλλά όχι παράλληλη ως προς το δρόμο καθώς ο προσανατολισμός είναι στην Μέκκα ( στη φωτογραφία του 1945 δεν υπάρχει μια προέκταση προς τη δύση, τα τετραγωνικά της κάτοψης είναι περίπoυ 150 μ)

4 Το δέντρο είναι στη θέση του σημερινού αποστακτηρίου και δεσπόζει στη μέση της εικόνας και είναι ένα ερώτημα για την επιλογή της θέσης από το φωτογράφο. Μάλλον τον ενδιέφερε τον ίδιο ή τον εργοδότη του  να φαίνονται σίγουρα τα τεμένη

Σημερινή φωτογραφία από την ίδια περίπου θέση. Τα ψηλά κτήρια δεν βοηθούν στην αναγνώριση.

Τα συνολικά χρόνια και ημερομηνίες που οι περιοχές της Ελλάδος ήταν κάτω από την Οθωμανική κυριαρχία

Η δυτική Μακεδονία και η  περιοχή μας ήταν κάτω από την Οθωμανική κυριαρχία από το 1389 έχως το 1912 και συνολικά 523 έτη

ΞΥΠΝΑ | WAKE UP | Short Film

Ανάσταση- Αγία Κυριακή

Σχηματικό διάγραμμα του Κάστρου των Σερβίων

Η απελευθέρωση των Σερβίων στο βιβλίο TO KOKKINO ΠOTAMI

TO KOKKINO ΠOTAMI

Για τα Σέρβια γίνεται αναφορά στο έργο Κόκκινο Ποτάμι. Ο πρωταγωνιστή του έργου ο Μίλτος ο οποίος πολέμησε στον πρώτο βαλκανικό πόλεμο στέλνει γράμμα στην αρραβωνιαστικιά του Ιφιγένεια και της αφηγείται πως έζησε την απελευθέρωση των Σερβίων το 1912. Το βιβλίο που έγινε τηλεοπτική σειρά βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Παραθέτουμε το απόσπασμα που αφορά την πόλη των Σερβίων.

Αγαπημένη μου Ιφιγένεια:

...
Τελικά , με μεταφέραμε το Λευτέρη στο νοσοκομείο της
Λάρισας , γιατί χρειαζόταν πολύ αίμα . Δεν ξέρω αν συ-
νήλθε ή όχι . Τον αφήσαμε και φύγαμε.

Όταν καταλάβαμε την πόλη των Σερβίων, αντικρίσαμε
ένα αποκρουστικό θέαμα . Οι Τούρκοι πριν εγκαταλεί-
ψουν την πόλη , ατίμασαν όσες Ελληνίδες δεν πρόλαβαν
να φύγουν στα γύρω βουνά . Ύστερα έβγαλαν απ' τα
σπίτια τους, άνδρες, γυναίκες, παιδιά και τους έσφα-
ξαν στους δρόμους. Βρέθηκαν 100 νεκροί, ανάμεσά
τους: 5 ιερείς , γυναίκες με κομμένα στήθια κι ανοιχτές
κοιλιές, κοριτσάκια οχτώ έως δέκα ετών, βάρβαρα βια-
σθέντα, πριν σφαγούν. Σήμερα το πρωί, όλοι οι νεκροί,
θάφτηκαν σε ομαδικό τάφο, παρουσία του διαδόχου,
Όλων μας οι καρδιές ράγισαν, όταν είδαμε ένα κορι-
τσάκι έξι χρόνων κι ένα αγοράκι οχτώ, πιασμένα χέρι-χέ-
ρι, να κλαίνε απαρηγόρητα. Φορούσαν κουρελιασμένα
ρούχα, ήταν πεινασμένα και οι μύξες τους έτρεχαν απ'
τ' αναφιλητά πάνω στα χείλη τους.
Τα πλησίασε ο διάδοχος, τα χάιδεψε και τα ρώτησε
γιατί κλαίνε.
- Χάσαμε τους γονείς μας, απάντησε τ' αγοράκι με
λυγμούς.
-Είναι οι γονείς σας ανάμεσα σ' αυτούς που θάψα-
με; ρώτησε ο διάδοχος.
-Οι δικοί μου ναι , της Ανηφέ όχι, απάντησε ο μικρός,

Δάκρυσε ο διάδοχος. Δεν πρόλαβε να κάνει άλλη ερώ -
τηση. Ένας κάτοικος των Σερβίων, που είχε επιζήσει ,
πήρε το λόγο και είπε:
- Υψηλότατε, τ' αγόρι είναι Ελληνόπουλο, τους γονείς
του τους έσφαξαν οι Τούρκοι. Το κοριτσάκι είναι Τουρ-
κάκι , οι γονείς της σκοτώθηκαν, όταν ένα βλήμα πυρο-
βόλου έπεσε πάνω στο σπίτι τους . Οι οικογένειές τους
πριν απ' τον πόλεμο είχαν φιλικές σχέσεις.
Όλοι δακρύσαμε. Ο διάδοχος διέταξε τον υπασπιστή
του να φροντίσει να μεταφερθούν τα παιδιά στ' ορφα-
νοτροφείο της Λάρισας.
Φρικτός είναι ο πόλεμος, Ιφιγένεια!
Όμως εδώ, στα Σέρβια, άρχισε κιόλας το αιώνιο μι-
κρόβιο της διχόνοιας, η αιώνια κατάρα της φυλής μας.
Ο γερμανόφιλος αξιωματικός του Γενικού Επιτελεί -
ου, ο αντισυνταγματάρχης Δούσμανης, κατηχήθηχε ότι
νίκη των ελληνικών όπλων, οφείλεται στα σχέδια που
εκπόνησε αυτός και οι άλλοι αξιωματικοί, που είχαν
φοιτήσει σε γερμανικές στρατιωτικές σχολές. Αυτό
προκάλεσε την αντίδραση, του γάλλου στρατηγού Εντού
αρχηγού της Γαλλικής Αποστολής.
Έτσι, άρχισαν οι πρώτες αντιζηλίες και διαβολές με-
ταξύ γερμανόφιλων και γαλλόφιλων αξιωματικών μας.
Ο Θεός να βάλει το χέρι του!
Τα γράμματά μου τα στέλνω με φάκελο, σφραγισμένο
με βουλοκέρι, μέσω της γαλλικής πρεσβείας. Ελπίζω
να μη λογοκρίνονται. Αν διαπιστώσεις κάποια παραβί-
αση του φακέλου, θέλω να μου το γράψεις.
Φύλαξε τα γράματα μου. Κάποτε θα γραψω 

την ιστορία του πολέμου

Σ’αγαπώ. Η σκέψη σου μου δίνει δύναμη .

 Το φυλαχτό σου με προστατεύει.

Σέρβια. 11 Οκτωβρίου 1912

Ωρα 20.00

Ο αρραρβωνιαστικός σου , Μίλτος

Βελβεντός 1945-2015

Κοζάνη 1945-2015

Σέρβια 1945 -2015

    Η ευρύτερη περιοχή

    Άγιος Νικόλαος -Αγία Κυριακή - Δημαρχείο

 

2ο Δημοτικό - Διοικητήριο - Δικαστήρια 

Φωτογραφίες μέσα στο χρόνο από το 1945 έχως σήμερα -Νεράιδα Γεφυρά

 2015

 1945

Σύνθεση

Ιστορικά στοιχεία για τον Ιερό Ναό Αγίας Κυριακή Σερβίων από τον Θανάση Τσαρμανίδη-

 
Αντιγραφή απο την εφημερίδα του Μ.Ο.Σ "ΣΕΡΒΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ"
(….)
Ο Θανάνσης Τσαρμανίδης, όπως πάντα, παρουσίασε από τον πλούτο της περιουσίας του ιστορικά στοιχεία για τον Ναό της Αγίας Κυριακής προβάλλοντας και σχετικές εικόνες. Τόνισε από την αρχή ότι θα παρουσιάσει στην εμφάνιση του ιστορικά στοιχεία του Ι. Ναού της Αγ. Κυριακής στις πηγές. Η πρώτη φωτογραφία που πρόβαλε βρέθηκε σε αυστριακή εφημερίδα το 1912 και έδειχνε το ναό που κτίσθηκε το 1879, δύο χρόνια δηλαδή μετά την ολοκληρωτική καταστροφή που υπέστη το 1877. 
Επιστρέφοντας 500 χρόνια πίσω, σε ένα φορολογικό κατάστιχο , το 167, των Οθωμανών , που βρίσκεται στο πρωθυπουργικό αρχείο της Κωνσταντινούπολης και περιγράφει όλους τους οικισμούς και τις πόλεις της Ρούμελης. Το 1530 εμφανίζονται οι συνοικίες της πόλης των Σερβίων. Εκεί για πρώτη φορά εμφανίζεται το όνομα της Αγίας Κυριακής, ως συνοικία, έξω από την πόλη. Στο κατάστιχο φαίνεται εμφανώς ότι δεν ήταν επισκοπικός Ναός η αγία Κυριακή το 1530: ήταν μια εκκλησία της πόλης, έξω από το Κάστρο . Υπάρχει ξεχωριστή συνοικία. Η Επισκοπή ήταν στις 40 πόρτες (στη Μεγάλη Βασιλική). Πολλά χρόνια αργότερα θα εμφανισθεί πάλι ο Ναός της Αγία Κυριακής αυτή τη φορά σε μια χαλκογραφία στο Βελιγράδι. Χαράχτηκε στη Βιέννη το 1741 με δαπάνη κάποιου Σερβιώτη. Εικονίζονται οι Άγιοι Θεόδωροι και γύρω-γύρω διάφοροι Άγιοι που είναι ταυτισμένοι με τις Εκκλησίες των Σερβίων. Εκεί είναι και η Αγία Κυριακή. Επίσης είναι και η Αγία Θεοδώρα, που σημαίνει ότι πρέπει να υπήρχε στο Κάστρο κάποιο εκκλησάκι της Αγίας. 
Ο παλιότερος κώδικας της Επισκοπής Σερβίων, που σώζεται στο Μητρόπολη , στη Βιβλιοθήκη, στο ιστορικό Αρχείο της Κοζάνης, ο 111, αναφέρεται στην περίοδο 1768-1826. Το 1745 μεταφέρθηκε η Επισκοπή από τα Σέρβια στην Κοζάνη. Πάνω στον κώδικα , στο πρώτο φύλλο υπάρχει μια σημείων: «Εν τη Επισκοπή Σερβίων, εν τη επισυμβάσει εκείσε κατά την νύκτα του Ευαγγελισμού της 25η Μαρτίου του 1757 πυρκαϊά». Αυτό σημαίνει ότι η πρώτη καταστροφή γνωστή σε μας είναι το 1757, όπου καταστρέφονται τα πάντα, γι’ αυτό και δεν υπάρχουν οι παλιότεροι κώδικες. Το Επισκοπείο είχε μεταφερθεί στην περιοχή του Ναού της Αγίας Κυριακής αμέσως μετά την καταστροφή και τον αφορισμό της Πόλης των Σερβίων γύρω στα 1700. Αιτία ο μεγάλος σεισμός του 1695- που ισοπέδωσε τα πάντα και ήταν η αρχή του τέλους για την πόλη των Σερβίων στο Κάστρο. Αμέσως μετά πρέπει να μεταφέρθηκε η Επισκοπή κάτω γιατί το 1730 υπάρχει ενθύμηση σε ένα παλιό βιβλίο για το θάνατο του άρχοντα των Σερβίων και επιτρόπου της Αγία Κυριακή , του Σταμούλη. Δείχνει πολυεθνικά Σέρβια όπου οι Ρωμιοί μαζί με Τούρκους, Εβραίους, Ινδούς ζουν μαζί αρμονικά. 
Υπάρχει όμως άλλη πιο ενδιαφέρουσα αναφορά στο Ναό της αγίας Κυριακής . Ένα μνημείο της νεότερης ελληνική λογοτεχνίας, το 1679 τυπώνεται. «Λόγος εγκωμιαστικός ήτοι θρηνητικός στην αιφνίδια μάλλον δε άωρον ταφήν του ευγενεστάτου , ωραιοτάτου και χαριεστάτου νεανίου κυρ Στάμκου Δάκου , από τα Σέρβια, του αδίκως φονευθέντος υπο ανιέρων ληστών» το 1678. Ο Στάμκος Δάκος θάβεται στο προαύλιο της Αγίας Κυριακής. 
Η επόμενη αναφορά μας έρχεται το 1811 επί Αλή Πασά. Το 1811 επεκτάθηκε και επισκευάστηκε ο Ναός της Αγίας Κυριακής. Ξέρουμε επίσης ότι μετά την επανάσταση του 1821-22 στα Πιέρια είχε τοποθετηθεί ακόμα η ύπαρξη ξύλινου σημάντρου. Οι Μουσουλμάνοι ενοχλούνταν από το χτύπημα της καμπάνας. Η καμπάνα μπήκε το 1900 με σουλτανικό φιρμάνι. Την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως οι Χριστιανοί πανηγύρισαν την καμπάνα. 
Φτάνουμε στο 1877, ένα χρόνο πριν την επανάσταση στα Πιέρια, όπου συμβαίνουν τραγικά γεγονότα στη περιοχή. Η Οθωμανική αυτοκρατορία αντιμετωπίζει προβλήματα με τους Ρώσσους. Φοβάται μην ξεκινήσουν κινήσεις στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Χρησιμοποιεί Αλβανούς μισθοφόρους, τους Γκέκηδες. 
Στα Σέρβια οι Αλβανοί λεηλατούν τις Εκκλησίες. Πουλούν τα άμφια και τα εκκλησιαστικά βιβλία και αναγκάζουν τον παπα Δημήτρη να τους πλένει για δυο μέρες συνεχώς τα πόδια σε ένδειξη υποταγής. Μετά από συνεχείς επιστολές του Μητροπολίτη Ευγενίου, η τουρκική διοίκηση αναγκάζεται να στείλει Οθωμανούς στρατιώτες για να κυνηγήσουν τους μισθοφόρους. Αυτοί όμως συνεργάζονται μαζί τους και έρχεται δεύτερη πληγή στην περιοχή. Δεν είχαν αφήσει ούτε φορέματα στους κατοίκους. Αυτοί εγκαθίστανται στο Επισκοπείο που είναι δίπλα στην Αγία Κυριακή. 
Ο Ευγένιος αναγκάζει την τουρκική διοίκηση να τους βγάλει από το Επισκοπείο, αυτοί δίνουν φωτιά στα πυρομαχικά και παίρνει φωτιά η Αγία Κυριακή και το Επισκοπείο και ότι υπάρχει μέσα. Δύο χρόνια αργότερα ξαναχτίζεται η Αγία Κυριακή το 1879.

πρώτη δημοσίευση : https://serviotikos.blogspot.com/2015/10/blog-post_11.html

25 Μαρτιου 2020

Επιδημία γρίπης το 1918 στο Μικρόβαλτο – Είχαν πεθάνει πάνω από 60 άτομα (από το βιβλίο του Δάσκαλου Ηλ. Λαμπρέτσα «ΜΙΚΡΟΒΑΛΤΟ»)

Το φθινόπωρο του 1918 μεγάλη συμφορά έπληξε τον τόπο μας. Ήταν μια φοβερή επιδημία γρίπης, που έστελνε καθημερινά εκατοντάδες άτομα στον τάφο. Οι παπάδες δεν πρόφταιναν να θάβουν τους νεκρούς*. Από μέρους της επιστήμης ουδεμία βοήθεια παρείχετο, γιατί ούτε γιατροί υπήρχαν την εποχή εκείνη, ούτε φάρμακα για την καταπολέμηση του θανατικού.
«Ιδίως θραύουν έκαμε η γρίππη εις μικρά χωρία, ένθα λόγω της αμαθείας, της κακοδιαίτης και τον ακαθάρτου της βιώσεως μετεδίδετο αστραπιαίως και επέφερε αθρόους θανάτους ελλείψει ιατρικής αρωγής και φαρμάκων” αναφέρει στις 18.11.1918 η εφημερίδα “Ηχώ της Μακεδονίας”, προσθέτοντας, πως οι θά­νατοι στην επαρχία Σερβίων μόνον, ανήλθαν σε 150.
Πολυάριθμα ήταν τα θύματα της θανατηφόρας αυτής αρρώστιας και στο Μικρόβαλτο. Όπως θυμούνται οι ηλικιωμένοι κάθε μέρα πέθαιναν 4-5 άτο­μα. Τότε ξεκληρίστηκαν ολοκληρωτικά οι οικογένειες του Παπαπαύλου, του Γιαννοτζήμου, του Τσιλιαντώνη, του Τσιλιαμήκα, του Μαλλομήκα, του Μπαντή και του Σταθολιόλιου. Πέθαναν πάνω από 60 άτομα. Την φοβερή εκεί­νη ώρα της οδύνης και της απελπισίας ο λογισμός και η σκέψη όλων στρά­φηκε στο θαυματουργό Άγιο-Νικάνορα. Δύο νέοι κάτοικοι του Μικροβάλτου στάλθηκαν τότε στο ελπιδοφόρο μοναστήρι της Ζάβορδας να παραλά­βουν και να φέρνουν στο χωριό τα ιερά λείψανα του Αγίου, που φυλάσσο­νται σε ασημένιες λειψανοθήκες.
Όταν οι απεσταλμένοι με τα ιερά λείψανα στην επιστροφή τους πλησία­ζαν το χωριό, η καμπάνα της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου άρχισε να χτυ­πά ειδοποιώντας σχετικά τους κατοίκους, οι οποίοι εξήλθαν με αναμμένες λαμπάδες να προϋπαντήσουν τον Άγιο, στον οποίο εναπόθεσαν όλες τους τις ελπίδες για την εξουδετέρωση του θανατικού.
Από τη στιγμή που τα λείψανα του Αγίου Νικάνορα έφτασαν στην εκ­κλησία και έγινε αγιασμός, το θαύμα συντελέστηκε, υποστηρίζουν οι παπ­πούδες. Τα κρούσματα περιορίστηκαν και οι άρρωστοι έγιναν καλά. Με τη χάρη του Αγίου Νικάνορα το θανατικό σταμάτησε.
*Η επιδημία της γρίπης του 1918 ήταν παγκόσμια και τόσο θανατηφόρα, που τα θύματά της υπολογίζονταν πως ξεπέρασαν τα 15 εκατομμύρια σ’ όλο τον κόσμο. Η αρχική της εστία δεν έχει εξακριβωθεί. Φαίνεται πως εμφανίστηκε συγχρόνως σε διάφορα μέρη. Η ονομασία της “ισπανική γρίπη” που της δόθηκε τότε οφείλονταν σε λανθα­σμένη ιδέα ότι πρωτοεμφανίστηκε με τη θανατηφόρο μορφή της στην Ισπανία.

Πηγη:http://www.mikrovalto.gr/

Μνήμη της εκ Σερβίων Οσίας Θεοδώρας

Ανακοινώνεται στους ευσεβείς χριστιανούς ότι η μνήμη της Οσίας Θεοδώρας, της καταγόμενης από τα Σέρβια Βασίλισσας της Άρτας, θα εορταστεί την Τετάρτη 11 Μαρτίου 2020.

Οι ιερές ακολουθίες θα τελεσθούν στον Ιερό Καθεδρικό Ναό της Αγίας Κυριακής Σερβίων, όπου θα εκτίθεται προς προσκύνηση και τίμιο λείψανο της Οσίας Θεοδώρας.

Το πρόγραμμα έχει ως εξής:

- Τρίτη 10 Μαρτίου, ώρα 5.30 μ.μ.: Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός μετ’ αρτοκλασίας.

- Τετάρτη 11 Μαρτίου, ώρα 7.30 π.μ.: Όρθρος & Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία ιερουργούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Παύλου.

Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο

Η θέση της παλιάς γέφυρας του ποταμού Αλιάκμονα

Η θέση της παλιάς γέφυρας του Αλιάκμωνα μήκους 160 μέτρων μέσα στη λίμνη Πολυφύτου σε σχέση με τη σημερινή γέφυρα

«Ὅπου ἄν φανῇ ὁ ἐπίσκοπος, ἐκεῖ τό πλήθος ἔστω, ὥσπερ ὅπου ἄν ᾖ Χριστός Ἰησοῦς ἐκεῖ καί ἡ Καθολική Ἐκκλησία» (Ἁγ. Ἰγνατίου Θεοφόρου)

Για τα 15χρονα του Σεβ. Μητροπολίτη Σερβίων & Κοζάνης κ. Παύλου

Συμπληρώθηκαν φέτος, στις 20 Ιουνίου 2019, δεκαπέντε (15) χρόνια πλούσιας ποιμαντορίας στον θρόνο της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων & Κοζάνης του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Παύλου. Δεκαπέντε χρόνια θυσίας, προσφοράς και πνευματικής στήριξης προς τον κάθε άνθρωπο.

Η εκλογή του (26-4-2004) είχε γίνει επί των ημερών του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστοδούλου, ο οποίος παρευρέθηκε τόσο κατά την χειροτονία του στον Ι. Καθεδρικό Ναό των Αθηνών (29-4-04) όσο και κατά την λαμπρή υποδοχή και ενθρόνιση ενάμιση μήνα αργότερα στον Ι. Καθεδρικό Ναό του Αγίου Νικολάου Κοζάνης.

Ο Επίσκοπος, που έρχεται σε κάθε Μητρόπολη για να την ποιμάνει, είναι ο φορέας των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος. Ο Σεβασμ. Μητροπολίτης κ. Παύλος προικισμένος με τα χαρίσματα της υπομονής, της σταθερότητας, της καρτερίας, της ελπίδος, αλλά κυρίως της προσευχής και της πίστεως προς τον Τριαδικό Θεό ανέλαβε της διαποίμανση της ιστορικής Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης.

Από την πρώτη στιγμή, πρωί και βράδυ, σπεύδει στους Ναούς της Επαρχίας του για να τελέσει την Θεία Λειτουργία και να μεταδώσει το μήνυμα της αγάπης και της ελπίδας προς τον Τριαδικό Θεό. Άλλωστε, αυτό είναι και το κύριο έργο του Επισκόπου, το να ηγείται της Θείας Ευχαριστίας. Όλα τα άλλα έργα είναι δευτερεύοντα, γιατί όλα τα άλλα νοηματοδοτούνται από την σχέση τους με την Θεία Ευχαριστία.

Στους Εφημερίους και Διακόνους συμπεριφέρεται ως πατέρας και όχι ως Δεσπότης. Ο λόγος του παραμυθητικός και συμβουλευτικός, στις μηνιαίες ιερατικές συνάξεις δίνει κατευθύνσεις και λύσεις στα προβλήματα που παρουσιάζονται, ενώ με εγκυκλίους προς τα Εκκλησιαστικά Συμβούλια παρακινεί και επαινεί για τον ζήλο και τους κόπους τους. Ο ίδιος, ως καλός ποιμήν, απευθύνεται αδιαλείπτως στο ποίμνιο της Επαρχίας του κατά τις μεγάλες Χριστιανικές γιορτές μεταδίδοντας με εγκυκλίους του, και στο πλέον απομακρυσμένο χωριό της Μητροπόλεως, το μήνυμα της αγάπης και σωτηρίας των πιστών. Δεν διστάζει μέχρι και σήμερα να υπερασπίζεται με παρρησία τις απόψεις και τις θέσεις της Εκκλησίας για διάφορα θέματα που απασχολούν την πατρίδα μας, αλλά και την ελληνικότατη Μακεδονία μας.

Επίσης, δείχνει αυξημένο ενδιαφέρον για τα δυσάρεστα γεγονότα, που συμβαίνουν είτε στην Ελλάδα είτε στον κόσμο, και με επιτελείο που συστήνει ο ίδιος φροντίζει να διενεργηθούν έρανοι είτε για την συγκέντρωση χρημάτων είτε τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης για τους κατοίκους των πληγεισών περιοχών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επέδειξε για την αποκατάσταση του ιστορικού Επισκοπείου Κοζάνης,  αλλά και για την ανέγερση, εξωραϊσμό και συντήρηση των Ιερών Ναών και του Μητροπολιτικού καθίσματος Τιμ. Προδρόμου στην Νέα Νικόπολη. Τον βρίσκουμε πρωί-πρωί με τους μηχανικούς και τους εργάτες  να παρακολουθεί τις εργασίες στις σκεπές τόσο του Μητροπολιτικού μεγάρου  και του Ιερού Ναού της Κοιμήσεως Θεοτόκου Βελβενδού όσο και την ανακαίνιση του Ιερού Καθεδρικού Ναού Αγίας Κυριακής Σερβίων.

Ίδρυσε το Γενικό Φιλόπτωχο Ταμείο (2004) καθώς και τα επί μέρους Ενοριακά Ταμεία για την ανακούφιση των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και οικονομικά προβλήματα. Ίδρυσε και λειτουργεί (με την συνδρομή των ιερέων της Μητροπόλεως) δύο (2) Κοινωνικά Παντοπωλεία στην πόλη της Κοζάνης και των Σερβίων, από τα οποία 250 οικογένειες ενισχύονται μηνιαίως.

Επιτυγχάνει με ενέργειές του να εξευρεθούν πόροι και επιβλέπει την ανακαίνιση της Ιεράς Μονής Ζιδανίου, της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Βελβενδού ενώ με συνεχείς οχλήσεις και επαφές με την ΔΕΗ φροντίζει για την αποκατάσταση της Ιεράς Μονής Αγ. Τριάδος Ιλαρίωνος. Παράλληλα, προχωρά με την συνδρομή ιερέων στη σύσταση και ίδρυση της Ιεράς Μονής Αγίου Νεκταρίου Παλαιογρατσάνου.

Με στοχευμένες επεμβάσεις φρόντισε την ανανέωση του προσωπικού του Τιάλειου Εκκλησιαστικού Γηροκομείου, πέτυχε την ενεργοποίηση του εθελοντισμού για την απρόσκοπτη λειτουργία του Ιδρύματος, ενώ με κατάλληλες δικές του ενέργειες ξεκίνησαν οι εργασίες για την ανέγερση νέας πτέρυγας στο Γηροκομείο.

Ο ρόλος και το πρόσωπο του Επισκόπου λειτουργούν, ώστε να εγγυώνται την αλήθεια, την τάξη και την ενότητα μέσα στην Εκκλησία. Αυτό επιδιώκει και ο άξιος Μητροπολίτης Σερβίων & Κοζάνης κ Παύλος και ευχόμαστε ο Τριαδικός Θεός να του δίδει υγεία και δύναμη στο θεάρεστο έργο που επιτελεί.

Με απέραντη ευγνωμοσύνη και αγάπη

Νικόλαος Γ. Λεπίδας

Σέρβια, 20^η Ιουνίου 2019

*Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημ. «Σερβιώτικα Νέα», Μάιος-Ιούν. 2019.

Παλιά φωτογραφία καρτ ποστάλ των Σερβίων

Η τοποθεσία του παλιού οικισμού της Ναράιδας στη λίμνη Πολυφύτου

Σέρβια Κοζάνης: Ενα μοναδικό ταξίδι στην… εποχή του Βυζαντίου (ΒΙΝΤΕΟ & ΦΩΤΟ)

    

Aπό το thes.gr

Ταξιδιώτη, τούτος ο τόπος, αν τον επισκεφθείς, να έχεις γνώση πως έχει να σου διηγηθεί μία μεγάλη ιστορία…

Προετοιμάσου σίγουρα για ένα ταξίδι όπου θα ανακαλύψεις βυζαντινούς θησαυρούς και μάθε πως από εδώ πέρασαν πολλοί σπουδαίοι και τρανοί. Από τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Ξέρξη και τους Ρωμαίους έως τον Απόστολο Παύλο, τον Βασίλειο τον Βουλγαροκτόνο και την Αγία Θεοδώρα της Αρτας. Μία πόλη που άκμασε κατά την περίοδο του Βυζαντίου και αυτό είναι απόλυτα εμφανές μέχρι και σήμερα.

Η καστροπολιτεία, οι «Σαράντα Πόρτες» και άλλοι βυζαντινοί ναοί θα σου τραβήξουν σίγουρα την προσοχή εκτός φυσικά από το φαράγγι, τα ανθρωπόμορφα και ζωόμορφα βράχια, η ονειρική θέα στην τεχνητή λίμνη Πολυφύτου και η μεγάλη γέφυρα των Σερβίων.

Αρχικά πρέπει να γνωρίζεις πως τα Σέρβια αποτελούν μία από τις σημαντικότερες κωμοπόλεις του Νομού Κοζάνης. Βρίσκονται μεταξύ των βορειοδυτικών απολήξεων των Πιερίων Ορεων (εκεί που συναντιούνται το Τιτάριο όρος με τα Καμβούνια) και του ποταμού Αλιάκμονα, 26 χλμ. νοτιοανατολικά της Κοζάνης και 15 χλμ. από τα στενά του Σαρανταπόρου. Επίσης βρίσκονται 150 χλμ. νοτιοδυτικά-δυτικά της Θεσσαλονίκης και 100 χλμ. βόρειο-βόρειο δυτικά της Λάρισας.

Εκτός από ιστορικά, έχουν χαρακτηριστεί και πολύπαθα. Το 1912, ο ελληνικός στρατός μετά τη νικηφόρα μάχη στα στενά «πόρτες» απελευθέρωσε τα Σέρβια. Την ίδια μέρα οι Τούρκοι σκότωσαν στις φυλακές των Σερβίων 117 ιερείς, δασκάλους και πρόκριτους από τη γύρω περιοχή. Στις 13 Απριλίου του 1941 οι Γερμανοί βομβάρδισαν την κωμόπολη ενώ το Μάρτιο του 1943 κάηκε ολοκληρωτικά από τους Ιταλούς. Από εκείνη τη διήμερη καταστροφή τίποτε δεν έμεινε όρθιο εκτός από το καμπαναριό του ναού της Αγίας Κυριακής.

Ανακαλύψτε τους βυζαντινούς θησαυρούς

Μπαίνοντας στην πόλη, θα κινηθείτε δυτικά και με κατεύθυνση προς το φαράγγι. Σε κάποιο σημείο «σταματάει» ο δρόμος και εκεί θα καταλάβετε πως πρέπει να παρκάρετε και να ανηφορίσετε με τα πόδια, στο λιθόκτιστο πια φαρδύ μονοπάτι, που οδηγεί προς την καστροπολιτεία. Το ταξίδι σας στη βυζαντινή εποχή τώρα αρχίζει…

Στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής σας συνοδεύουν ψηλά δέντρα καθώς και παγκάκια, σε περίπτωση που θέλετε να ξεκουραστείτε. Μην ξεχνάτε πως η καστροπολιτεία καταλαμβάνει στρατηγικό σημείο της περιοχής και διαθέτει καταπληκτική θέα έως την Κοζάνη και την κοιλάδα του Αλιάκμονα.

Ο ναός των Αγίων Θεοδώρων

Σχετικά χαμηλά, στο βορειοδυτικό τμήμα του περιβόλου του κάστρου, βρίσκεται ο ναός των Αγίων Θεοδώρων, ο οποίος ανήκει στο δεύτερο μισό του 11ου αιώνα. Ηταν καθολικό σταυροπηγιακής μονής, από την οποία σήμερα σώζονται μόνο ερείπια του περιβόλου και η καμαροσκέπαστη δεξαμενή του νερού. Ο ναός είναι μονόχωρος με ξύλινη στέγη και εξωτερικά οι τοίχοι του διακοσμούνται με κεραμοπλαστικό διάκοσμο.

Στο εσωτερικό του και εξωτερικά στον δυτικό του τοίχο σώζονται οι τοιχογραφίες του 1497, αντιπροσωπευτικά δείγματα της μακεδονικής τέχνης του τέλους της βυζαντινής εποχής και της αρχής της τουρκοκρατίας. Είναι έργα δύο ζωγράφων και συνδέονται τεχνοτροπικά με το εργαστήριο της Καστοριάς. Από εκεί θα απολαύσετε και την πρώτη θέα στην πόλη Σερβίων και στη λίμνη Πολυφύτου.

Ο μεγάλος ναός «των Κατηχουμένων» ή «Σαράντα Πόρτες»

Συνεχίζοντας, λίγο πιο πάνω θα εντυπωσιαστείτε από τη βασιλική των Κατηχουμένων ή Σαράντα Πόρτες. Αποτελούσε τον επισκοπικό ναό των Σερβίων, αφιερωμένο πιθανότητα στον Άγιο Δημήτριο (κάποιοι υποστηρίζουν και στην Αγία Κυριακή). Κτίστηκε γύρω στο 1000, στη θέση παλαιότερου παλαιοχριστιανικού ναού και ήταν τρίκλιτη με νάρθηκα και υπερυψωμένο το κεντρικό κλίτος, στεγασμένο με δίρριχτη στέγη που σχηματίζει φωταγωγό. Επισκευάσθηκε, ανοικοδομήθηκε και αγιογραφήθηκε αρκετές φορές, από τον 12ο έως τον 16ο αιώνα.

Τα κλίτη χωρίζονται με τοίχους, οι οποίοι διατρυπώνται από τέσσερα τοξωτά ανοίγματα. Στην πρώτη οικοδομική φάση, το κεντρικό κλίτος στεγαζόταν με ξύλινη αμφικλινή στέγη και τα πλαϊνά με μονόρριχτη, ενώ το κεντρικό κλίτος επικοινωνούσε με τα πλαϊνά μέσω τριβήλου. Από το μνημείο διασώζεται τοιχογραφικός διάκοσμος σε τρία στρώματα. Το πρώτο είναι σύγχρονο με την πρώτη φάση του ναού, το δεύτερο χρονολογείται το 13ο αιώνα, επί επισκόπου Μιχαήλ, ενώ το τρίτο, σπαράγματα του οποίου αποκαλύφτηκαν κατά τις τελευταίες ανασκαφικές έρευνες, μπορεί να τοποθετηθεί στο 15ο -16ο αιώνα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν, μεταξύ άλλων, τα σπαράγματα τοιχογραφιών τα οποία ανευρέθηκαν στο νότιο κλίτος, στο οποίο κατά την πρώιμη μεταβυζαντινή περίοδο λειτουργούσε παρεκκλήσι. Πρόκειται για τη μορφή Ένθρονου Χριστού Παντοκράτορα, τα χέρια μιας δεόμενης μορφής και τμήμα της μορφής του Αγίου Δημητρίου, τα οποία συναποτελούν πιθανότατα παράσταση Δέησης.

Οι τοιχογραφίες αυτές, σε συνδυασμό και με άλλα στοιχεία, όπως τα τμήματα δαπέδου στα δύο πλάγια κλίτη και το τρίτο στρώμα τοιχογραφιών, το οποίο σώζεται στο βόρειο και νότιο κλίτος, πιστοποιούν τη λειτουργία της Βασιλικής, στα πλάγια κλίτη τουλάχιστον, έως το 16ο -17ο αιώνα.

Σήμερα σώζονται μόνον ερείπια του Ναού. Στο πλαίσιο εκπόνησης της μελέτης αποκατάστασης του, κατά τα έτη 1995-2000, πραγματοποιήθηκαν στερεωτικές εργασίες, σωστικές εργασίες συντήρησης των τοιχογραφιών, καθώς και ανασκαφές, οι οποίες έφεραν στο φως πολύτιμα στοιχεία για την ιστορία του μνημείου.

Όπως γράφει ο αλησμόνητος συγγραφέας των «Κάστρων», Γιάννης Γκίκας, εδώ τελέστηκε τον 13ο αι. ο γάμος της κόρης του ξενόφερτου στρατιωτικού διοικητή του κάστρου Pierre d’ Aulphy, της Θεοδώρας, με τον δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β’ Άγγελο Κομνηνό. Η Θεοδώρα αυτή, «των Σερβίων το γέννημα και της Άρτας το σέμνωμα», άγιασε κατόπιν από τις κακουχίες.

Από το σημείο αυτό θα απολαύσετε φανταστική θέα προς την πόλη, τη γέφυρα των Σερβίων και τη λίμνη Πολυφύτου καθώς και το βουνό.

Οι άλλοι βυζαντινοί ναοί

Κοντά στο βόρειο τμήμα του τείχους σώζεται ο μικρός ναός του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου, που επίσης ήταν καθολικό μοναστηριού. Χρονολογείται στον 14ο αιώνα και είναι μικρή μονόκλιτη βασιλική, που εσωτερικά διατηρεί λίγα σπαράγματα του τοιχογραφικού της διακόσμου.

Λίγο έξω από τα τείχη της κάτω πόλης (εκεί που θα αφήσετε το αυτοκίνητό σας), κοντά στη βόρεια πύλη, επάνω σε ένα στενό βράχο στέκει ο κομψός ναός των Αγίων Αναργύρων, του 11ου-12ου αιώνα. Είναι μονόχωρος με ορθογώνια αψίδα διακοσμημένη με κεραμοπλαστικά κοσμήματα. Το εσωτερικό του είναι διακοσμημένο με τοιχογραφίες που χρονολογούνται στο 1510 και αποδίδονται σε δύο ζωγράφους, από τους οποίους εκείνος που φιλοτέχνησε το μεγαλύτερο μέρος φαίνεται να ανήκει στο καστοριανό εργαστήριο.

Το κάστρο και το μικρό φαράγγι

Συνεχίζοντας τη διαδρομή σας, θα βρεθείτε στο Κάστρο των Σερβίων, το οποίο κτίστηκε μεταξύ (560-650 μ.Χ.), δηλαδή στα χρόνια του Ιουστινιανού ή του Ηρακλείου. Η Ακρόπολη κάλυπτε 2,5 στρέμματα και σήμερα σώζονται -με μεγάλες φθορές- οι Πύργοι, που ξεπερνούσαν τα 20 μέτρα ύψος, μεγάλα τμήματα από τα τείχη και ίχνη κτισμάτων.

Η Βυζαντινή πόλη των Σερβίων είχε την Ακρόπολη, την Άνω Πόλη και την Κάτω Πόλη. Επειδή ανάλογη οχύρωση είχε και ο Μυστράς, αποκάλεσαν τα Σέρβια και «Μυστρά της Μακεδονίας».
Νοτίως της κωμόπολης εκβάλλει το ρέμα Πλατανούλα, σχηματίζοντας ένα μικρό φαράγγι με ενδιαφέροντες γεωλογικούς σχηματισμούς και εντυπωσιακές βραχώδεις εξάρσεις στα πρανή του. Μπορείτε να περπατήσετε μέσα στο φαράγγι και να απολαύσετε τη μοναδική φύση.

Extra infos: Φυσικά μην παραλείψετε φυσικά να κάνετε βόλτα στην πόλη των Σερβίων, να πιείτε τον καφέ σας και να φάτε στα παραδοσιακά ταβερνάκια. Αν έχετε περισσότερο χρόνο, ή ακόμη επιλέξετε να διανυκτερεύσετε, περιηγηθείτε στη γύρω περιοχή καθώς έχει πολλά ακόμη να δείτε. Κάθε εποχή έχει τη χάρη της και τα υπέροχα φυσικά τοπία θα σας αποζημιώσουν.

Πηγή ιστορικών στοιχείων: religiousgreece.gr, dservionvelventou.gr

Aπό το thes.gr