Επιστολές σχετικές με επιτίμιο στα Σερβία

Ακολουθούν δύο επιστολές  Σερβιωτών προς τον Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Κωνστάντιο περί άρσης αφορισμού.


Στην πρώτη επιστολή γίνεται  αναφορά σε παλαιότερη επιστολή και ζητείται να αρθεί ένας αφορισμός ο οποίος ονομάζεται στην επιστολή δεινός πέλεκυς, χωρίς όμως να βρουν ανταπόκριση. Ο αφορισμός αυτός φέρεται να έγινε από τη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία δηλαδή το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.


1η Επιστολή

(Ανέκδοτη)

3 Μαρτίου 1904                                              

Σεβασμιώτατε είχομεν γράψει και ετέραν επιστολη δι’ής περεκαλούμεν την υμετέραν . Σεβασμιώτητα, όπως επiφέρη επι' αυτών τον δεινόν τοις πάσι πέλεκην του αφορισμού, πλην εθεωρήθη το διάβημα βαρύ, αφού και η τάλαινα πατρίς μας εκ τοιούτου έκπαλαις γενομένου. φαίνεται ότι παλινδρομεί. δεόμεθα λοιπόν, της Υμ. Σεβασμιότητος, όπως άρη, ει δυνατόν, και τον αφορισμόν  εκείνον της Μ. Εκκλησίας περί ου και  άλλοτε λόγος τη Υμ. Σεβασμιότητι γέγονεν. Πλην... ει ου προσχωρήσωσι, τηλεγραφικώς αγγελούμεν, εξαιτούμενοι επιτίμιον.

 Ου γαρ χρη θρηνείς επωδός προς τομώντι  πήμστι», ίνα κατά Σοφοκλέα είπωμεν. Πεπεισμένοι ότι και ο σκόπελος ούτος χάρις τη δραστηριότητι της Υμετέρας Σεβασμιότητος  παρακαμφθήσεται, αναμένοντες δε ταχείαν απάντησιν Αυτής, κατασπαζόμεθα  ενθέρμως την της Υμετέρας Σεβασμιότητος δεξιάν και διατελούμεν Αυτής τέκνα πειθήνια.

Εν Σερβίοις τη .3η Μαρτίού 1904

 Ο έφοροροι των Σχολείων                                                        Οι πολ ίται

Αθ Οικονομίδης                        ΟικονόμοςΔημήτριος Μιχαήλ Νάλτσας

Αθ Δ. Γκουτζίκας                     Αθανάσιος Μαρίκου  ΑΘ. Βσyιώτα

                         Γεώργιος Δ. Κοϊμτζόπουλος Κωνσταντίνος

[Κοντοδίνα]

Νικόλαος Φάκα                     Δημ. Νάλτσας

Χριστάκης Αθ.                      Ιωάννης Δ. Βαγιώτα

Κ. Αθ. Σσμαλεκης                                                 ΚοτούλιςΖίγρα

Γ ι ώρ γ ι ς  Καπούρα                     γιάννης Κώστα

Τζιόμος Α. Δέλλιος            Χαρίσιος Ματάνα                      Νικόλαος Γ. Αγγελόπουλο\
Θεώδορος Δ. Δέλλιου

Αδελφοί Αθανασίου

Αντώνιος Αναστασίου

Υ.Γ : Σεβασμιώτατε. Εν γαρ ανάγκην ην, σύμπασαν την Κοινότητα να προσαγάγωμεν εν τη δε , υπογραφομένην, το δη, χερσεί τε ποσί,(Ιστορικό Αρχείο Κοζάνης. ΦΑΚΕΛΛΟΣ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΜΗΤΡ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΥ».

2η Επιστολή


(Ανέκδοτη)

«2 Δεκεμβρίου 1904…

Σεβασμιότατε άπασα η κοινότης Σερβίων βλέπουσα την μεγίστην μέριμνα και προθυμίαν της Υμ. Σεβασμιώτητας υπέρ ευωδόσεων των Κοινοτικών ημών συμφερόντων ευελπιστεί ότι όσον ούπω Θέλει καταρτισθή και εν τη κοινότητι ημών τέ­λειον ημιγυμνάσιον τουλάχιστον, αλλ 'επειδή εις τοιαύτα ιερά θέλγητρα ο Σατανάς πάντοτε εισχωρεί συναισθανθήσα η κοινότης και έχουσα τnv τύψιν συνειδότος. Προσφωνεί τη  υμ. Σεβ. και άμα παρακαλεί μέσον υμών των υποφαινομένων όπως μετά των άλλων δραστηρίων ενεργειών και ευεργετημάτων φροντίση και διά το εξής ευεργέτημα και δη το κυριοτέρον πάντων, δι'όπερ εγγράψαμε και κατά τον παρελθό­ντα Μάρτιον μήνα όπως αποστείλη παρά της Μεγάλης εκκλησίας συyχωρητικήν ευχήν Κατά του από 218 και επέκεινα ετών αφορισμού αυτής, όστις τις οίδε τίνος έ­νεκεν εγίνετο. Κατά παράδοσιν δε ότι δήθεν ενόσω η Μονή των Καλλογραίων ευί­σκετο εν ακμή αυτής έδιδεν ετήσιον επίδομα τη Μεyάλη Εκκλησία αλλά τι πταίει και η τάλαινα πατρίς μας, αφ' ού η εν λόγω Μονή κατερριπώθη για λόγους που πε­ριττόν Θεωρούμε να γράψωμεν τη Υμετέρα Σεβασμιότητι.

Εν Σερβίοις τη 2 Δεκεμβρίού 1904».

(ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ, ΦΑΚΕΛΛΟΣ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΥ).

Στη δεύτερη αυτή επιστολή γίνεται εκτενέστερος λόγος για έναν αφορισμό που έγινε 218 χρόνια πριν δηλαδή στο 1686 με προσπάθεια όμως υπεκφυγής των γεγονότων. Μεταφράζουμε κατά γράμμα την επιστολή σε ένα σημείο της. "να φροντίσει και για το εξής ευεργέτημα και το κυριότερο όλων , για το οποίο γράψαμε τον περασμένο Μάρτιο όπως να στείλει στην Μεγάλη Εκκλησία συγχωρητική ευχή για τον αφορισμό που έγινε πριν από 218 χρόνια και περισσότερο, και κανείς δεν γνωρίζει για ποιο λόγο έγινε. Σύμφωνα με παράδοση ότι δήθεν ενώ η Μονή των καλογριών βρισκόταν στην ακμή της, έδινε ετήσιο επίδομα στην Μεγάλη Εκκλησία, αλλά τι φταίει και η ταλαίπωρη πατρίδα μας, αφού η εν λόγο μονή γέμισε ερείπια για λόγος που  θεωρούμε ότι είναι περιττούς να γράψουμε στην Σεβασμιότητα σας."   

1905. Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΥ
ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ

Κ Παναγηώτατε Δέσποτα,

Μετά πολλής της λύπης παρατηρείται ότι ο πληθυσμός της χριστιανικής Κοινότη­τας της πόλεως των Σερβίων της ταπεινής μου παροικίας ου μόνον ως εν πάση τη

κοινότητι δεν αυξάνει αλλά τουναντίον οσημέραι μειούται, μαραίνεται και φθίνει, και η κατάστασις εν γένει των Χριστιανών εκείνων υφ' όλας τας απόψεις ολονέν επί τα χείρω βαίνει.

Την τοιαύτην αναδρομήν και καχεκτικήν πορείαν τούτην οι χριστιανοί βαρέως φέ­ροντες αποδίδωσιν, ως κατά παρόδοσιν παρά των γονέων αυτών έχουσιν, εις τι επιτίμιον εκδοθέν ποτέ παρά της Εκκλησίας κατά των Χριστιανών της πόλεως εκείνης. Όντως εν τινι αρχαίω κώδικι εν τη Μητροπόλει Κοζάνης αλλοτέποτε, ήδη δε μη υφι­σταμένω, ανέγνων ότι κατά το έτος χίλια επτακόσια τεσσαράκοντα πέντε η εκκλησία επετίμησε διά σφοδροτάτου επιτιμίου τον τότε αοίδιμον Ιερεμίαν, εδρεύοντα εν Σερ­βίοις και τούς κατοίκους της πόλεως εκείνης και εις τι χωρίον Καισαρείαν καλούμενον και παρά τη Κοζάνη κείμενον τούτον περιώρισε, δίκην υπερορίου εντειλαμένη αυτώ ίνα μη εκείθεν εξέρχηται, άδηλον τίνος ένεκα. Τούτω βραδύτερον μεν συνεχώ­ρισεν ου δε και τοις χριστιανοίς της πόλεως, ως εν τω ειρημένω κώδικι κατεφαίνε­το.

Τούτου ένεκα οι ειρημένοι χριστιανοί βαρέως φέροντες τηv τοιαύτην της Εκκλη­σίας αράν και την της κοινότητος αυτών κατάρρευσιν εις αυτήν αποδίδοντες, απετά­θησαν προς με zητούντες την έκδοσιν παρά της Μητρός συγχωρτικού τίνος, όπως κατά την εις τα εκεί επάνοδον μου επ' εκκλησίας αναγνώσκω τούτο επι­καλούμενος υπέρ αυτών το έλεος και την μεγάλην ευσπλαγχνίαν τον Πανοικτίρμο­νος Θεού. Διό ευαρεστηθήτω παρακαλώ η ημετέρα προσκυνητή μοι Παναγιότης ίνα διατάξη την έκδοσιν τοιούτου τινός προς καθησύχασιν των ταραττομένων συνειδήσεως των χριστιανών εκείνων. Κατασπαζόμενος την  Παναγίαν Αυτής δεξιάν και επικαλούμενος τας θεοποειθείς ευχάς και ευλογίας διατελώ:

                                 Εν Κων/λει τη α Φεβρουαρίου, α λε' (1905)

Της Υμετ . Θειοτ. Παναγ. ταπ. Θεράπων

+ Ο Σερβίων και Κοζάνης Κωνστάντιος».

(ΚΩΔΙΞ ΑΛΛΗΛΟΓΡ. ΜΗΤΡΟΠΟΛ. ΣΕΡΒΙΩΝ ΚΑΙ ΚΟΖΑΝΗΣ 19041906, σελ. 87).

Στη συνέχεια ο Μητροπολίτης Κωνστάντιος στέλνει μια επιστολή στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Αναφέρει για τα Σέρβια ότι ο πληθυσμός τους μειώνεται και αυτά μαραίνουν και φθίνουν και η κατάσταση πηγαίνει στο χειρότερο βρίσκοντας την αιτία σε ένα παλιό επιτίμιο. Οι Σερβίωτες κατά παράδοση πιστεύουν ότι το κακό βρίσκεται σε ένα επιτίμιο. Μεταφράζουμε κατά λέξη:"Αληθινά σε ένα αρχαίο κώδικα στη Μητρόπολη Κοζάνης κάποτε, το οποίο χειρόγραφο σήμερα δεν υπάρχει, διάβασα ότι κατά το έτος 1745 η εκκλησία επιτίμησε με σφοδρό επιτίμιο τον τότε αοίδιμο Ιερεμία, που έδρευε στα Σέρβια και τους κατοίκους της πόλης αυτής, και αυτόν το περιόρισε σε ένα χωρίο κοντά στην Κοζάνη που λέγεται Καισάρεια, να μην  βγει από τα όρια του, χωρίς να ξέρουμε για ποιο λόγο. Αυτόν τον Ιερεμία αργότερα τον συγχώρεσε, όχι όμως τους χριστιανούς της πόλης, όπως φαίνεται στο παραπάνω κώδικα." 
Στην  συνέχεια ζητάει να στείλει το Πατριαρχείο ένα συγχωρητικό κείμενο για να διαβαστεί από αυτόν και να καθησυχάσουν οι ταραγμένες συνειδήσεις των Χριστιανών.
Το έτος 1745 είναι το έτος μεταφοράς της έδρας της Επισκοπής Σερβίων από τα Σέρβια στην πόλη της Κοζάνης. Με αυτή την επιστολή μπορούμε να υποθέσουμε ότι η μεταφορά της επισκοπής έγινε όχι χωρίς επεισόδια από την πλευρά των Σερβιωτών και σίγουρα χωρίς την αμέριστη συγκατάθεσή τους. 
Άρα πιστεύουμε ότι το επιτίμιο, το οποίο βέβαια διαφέρει κατά πολύ από τον αφορισμό, γιατί το επιτίμιο είναι μια τιμωρία με περιορισμένα όρια, που μπορεί να δοθεί και σε μια εξομολόγηση, ενώ ο αφορισμός είναι χωρισμός από το σώμα της Εκκλησίας, δηλαδή από τη Μυστηριακή και Εκκλησιατική ζωή, φαίνεται να δόθηκε  για έναν από τους δύο λόγους. Ή για  συμβάντα στη Μονή των Αγίων Θεοδώρων στο Κάστρο , ή για γεονότα που συνέβησαν κατά τη μεταφορά της Επισκοπής στην Κοζάνη.


Στην συνέχεια ακολουθεί η συγκινητική  Συγχωρητική ευχή που απέστειλε το Πατριαρχείο η οποία πράγματι είναι γεμάτη συγχώρεση, ευλογίες και αγάπη. Η ευχή είναι γενική, περί υγείας , ρώσεως , προκοπής, απαλλαγή κολάσεως κλπ χωρίς να αναφέρονται σε αιτίες και γεγονότα από τα αρχεία του Πατριαρχείου.

 Η ΣΥΓΧΩΡΗΤΙΚΗ ΕΥΧΗ
ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΙΩΑΚΕΙΜ ΤΟΥ Γ

Αριθμ. Πρωτ. 600

^«Ιωακείμ ελέω Θεού αρχιεπίσκοπος Κων/λεως Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης.

Τους τω εκκλησιαστικώ ελέει προσφεύγοντας και εν συντριβή καρδίας την άφε­σιν εξσιτουμένους ιδίων ή προγονικών αμαρτημάτων, προς απαλλαyήν από των μα­στιζόντων αυτούς δεινών, ευμενώς και φιλοστόργως αποδέχεται η Μήτηρ Αγία του Χριστού εκκλησία και παραμυθεί, την άφεσιν αυτοίς τη χάριτι του Παναγίου και Ζω­οποιού Πνεύματος επιδαψιλεύουσα. Επειδή τοιγαρούν και οι εν τη πόλει Σερβίων της Θεοσώστου επαρχίας Σερβίων και Κοζάνης Ορθόδοξοι Χριστιανοί, μετά λύπης και  βαρυκαρδίας βλέποντες ότι ο πληθυσμός της Χριστιανικής Κοινότητος αυτών ου μόνον, ως εν άλλως κοινότησιν, ουκ αυξάνει και προάγεται, αλλά τουναντίον οση­μέραι μειούται, μαραίνεται και απαξαπλώς κατά πάντα επί τα χείρω καθ εκάστιν χωρεί, την τοιαύτην δε καχεκτικήν  πορείαν και θλιβεράν κατάρρευσιν αποδίδοντες εν τη ευσεβεία και τω προς τον Θεόν φόβω αυτών εις φριχτόν τι επιτίμιον, όπερ, ως έχουσι κατά παράδοσιν μαθόντες παρά των γονέων αυτών, και ως εσημειούτο εν αρ­χαίω τινί κώδικι σωζομένω, καθά είδε και ανέγνω κατα την πρώτην αυτού εν τη ειρη­μένη επαρχία αρχιερατείαν και διαβεβαιοί ο Ιερώτατος Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης κυρ Κωνστάντιος, μέχρι προ ολίγων ετών εν τη Ιερά Μη τροπόλει, έκτοτε δε υπό αγνώστου και ανιέρου χειρός κακοτρόπως υπεξαιρεθέντα, εξεδόθη ποτέ παρά της Εκκλησίας κατά των προγόνων χριστιανών της πόλεως αυτών, τη του χρόνου δε επιφορά και καιρικών ένεκα περιστάσεων περιήλθε κατά μικρόν εις λήθην και άλυτον έμεινεν, επειδή λέγομεν, οι ειρημένοι ευσεβείς χριστιανοί μετά φόβου Θεού και συντριβής καρδίας προσέφυγονκαι εζητήσαντο διά τον κανονικού αυτών Αρχιερέως και πατρός κυρ Κωνσταντίου τον εν Χριστώ αγαπητού ημών αδελφού, την λύσιν και άρσιν τον επιτιμίου τούτου η Μετριότης υμών μετά των συνευχομένων, Αυτή εν τω παρόντι  Ιερωτάων Αρχιερέων και υπερτίμων, των εν Αγίω Πνεύματι αγαπητων ημών αδελφών και συλλειτουργών ευμενώς αποδεξάμενοι την αίτησιν έγωμεν το παρόν εκδούναι Πατριαρχικόν και Συνοδικόν Συγχωρητήριον Γράμμα. Και δη γράφοντες και αποφαινόμενοι το μεν προεκδεδομένον εκκλησιαστικόν εκείνο επιτίμιον τη χάριτι τou Παναγίου και Ζωοποιού και Τελεταρχικού Πνεύματος, λύομεν καιι αίρομεν, δεόμεθα  δε της ανεικάστου Φιλανθρωπίας του παιδεύοντος και πάλιν ιωμένου θεού, όπως οι διαληφθέντες ευσεβείς Χριστιανοί οι νυν την Ορθόδοξον κοινότητα Σερβίων συγκροτούντες υπάρχουσι συγχεχωρημένοι και ευλογημένοι παρά της αγίας και ομοουσού και αδιαιρέτου Τριάδος, ελεύθεροί τε και απαλλαγμένοι παντός δεσμού και πάντων των οπωσδήποτε βαρυνόντων αυτούς αμαρτημάτων και αγνοη­μάτων, υγείας ρώσεως, αυξήσεως και πάσης προκοπής ουρανόθεν καταπεμπομένης αυτοίς. Ομοίως δε και περί των τεθνεώτων προπατόρων αυτών δεόμεθα Κυρίου του Θεού ημών ίνα ώσι λελυμένοι και συγχεχωρημένοι εις όσα και αυτοί ως άνθρωποι σάρκα φορέσαντες ήμαρτον ή εις Θεόν επλημμέλησαν λόγω ή έργω ή διανοία. Ναι Δέσποτα πολυέλεε, διάλυσον ως αγαθός και φιλάνθρωπος πάντα επιβαρύνοντα αυ­τούς δεσμόν και συγχώρησον αυτούς φιλεύσπλαγχνος. Απάλλαξον αυτούς της αιω­νίου κολάσεως, της δε σης βασιλείας αξίωσον, το μεν σώμα αυτών εις τα εξ ών συ­νετέθη διαλυθήναι ευδοκών, την δε ψυχήν αυτών εν χώρα ζώντων και εν σκηναίς α­ναπαύων. Πρεσβείαις και ικεσίαις της Παναχράντου σου Μητρός Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας, του αγίου ενδόξού Προφήτον Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου, των αγίων ενδόξων και πανευφήμων Αποστόλων, τον αγίου ιε­ρομάρτυρος και ιαματικού Παντελεήμονος και πάντων των Αγίων. Αμήν.

Εν μηνί Ματίω Ινδικτίωνος Γ α λε'

    O Κυζίκου  (Αθανάσιος)                               Ο Νικομηδείας Φιλόθεος

O Τραπεζούντος Κωνσταντίνος                 Ο Διδυμοτείχου Φιλάρετος

   O Χρυσουπόλεως Κωνσταντίνος               Ο Χίου Κων/νος

O Δρυϊνουπόλεως Λουκάς             Ο Σερβίων και Κοζάνης Κωνσταντιος

    O  Λυσσιδείας Γεράσιμος                          Ο Συλυβρίας Διονύσιος

O Γά νου Χώρας Κωνσταντίνος               Ο Κολωνίας   Πολύκαπιος

 O Βελλός και Κόνιτσας Κων/νος.

Το έγγραφο αυτό βρισκόταν στην Αγία Κυριακή των Σερβίων κάτω από τα κα­λύμματα της Αγίας Τράπεζας μέχρι της πυρπολήσεως των Σερβίων από τους Γερμα­νούς. Διεσώθηκε όμως το περιεχόμενο του εγγράφου από τον Κίμωνα Κοεμτζόπου­λο, ο οποίος το είχε προπολεμικά αντιγράψει. (Πρωτοδημοσιεύθηκε δε από τον Ν. Π.  ΔΕΛΙΑΛΗ, στα ΕΡΑΝΙΣΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΟΖΑΝΗΣ, ΠΡΩΤΟΝ ΤΕΥΧΟΣ, σελ. 15- 16, ΘΣΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1977) ).


Οι επιστολές αντιγράφηκαν από το βιβλίο του Αθανάσιου Γ. Τσαρμανίδη
"Συμβολή στη Ιστορία της Επαρχίας Σερβίων 
Κατά την περίοδο 1350-1880"


Μια άλλη προφορική παράδοση που υπάρχει μέχρι τις ημέρες μας είναι ότι δέχτηκαν επιτίμιο όχι τα Σέρβια, αλλά οικογένειες από το χωρίο της Καστανιάς, για γεγονότα που αφορούν είτε το μετόχι στην Καστανία της μονής των αγίων Θεοδώρων του κάστρου των Σερβίων,  είτε το μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου στην περιοχή σιάπκα το οποίο την εποχή εκείνη ήταν σταυροπηγιακό.