Ιστορία Ιεράς Μητρόπολης Σερβίων και Κοζάνης

ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ



­ ­ ­ ­ Α­πό τα υ­πάρ­χον­τα γρα­πτά στοι­χεί­α και άλ­λες μνη­μεια­κές μαρ­τυ­ρί­ες δεν εί­ναι δυ­να­τόν να προσ­δι­ο­ρι­σθεί ο α­κρι­βής χρό­νος που εκ­χρι­στι­α­νί­σθη­κε η πε­ρι­ο­χή μας και ορ­γα­νώ­θη­κε ο χώ­ρος της ση­με­ρι­νής Μη­τρο­πο­λι­τι­κής Ε­παρ­χί­ας σε Ε­πι­σκο­πή.

Α­πό ό­σα γνω­ρί­ζο­με, ως πρώ­τη Ε­πι­σκο­πή λει­τούρ­γη­σε η Και­σα­ρεί­ας με έ­δρα την Και­σα­ρεί­α. Στους κα­τα­λό­γους Μη­τρο­πό­λε­ων και Ε­πι­σκο­πών που πα­ρα­θέ­τει ο Γε­ρά­σι­μος Κο­νι­δά­ρης «Εκ­κλη­σι­α­στι­κή ι­στο­ρί­α της Ελ­λά­δος» (τομ. Α . σελ. 513 – 515) α­να­φέ­ρε­ται Ε­πι­σκο­πή Και­σα­ρεί­ας υ­πα­γο­μέ­νη στη Μη­τρό­πο­λη Λα­ρί­σης κα­τά τον Ε . αι­ώ­να (431 – 551) με Ε­πί­σκο­πο Και­σα­ρεί­ας κα­τέ­χον­τας την 8η θέ­ση με­τα­ξύ των Ε­πι­σκό­πων της Μη­τρο­πό­λε­ως. (Άλ­λες Ε­πι­σκο­πές της Μη­τρο­πό­λε­ως Λα­ρί­σης α­να­φέ­ρον­ται Θη­βών, Δη­μη­τριά­δος, Λα­μί­ας Τρί­κης κ.λ.π. ό­θεν συ­νά­γε­ται ό­τι η ευ­θύ­νη και δι­και­ο­δο­σί­α της Ι­ε­ράς Μη­τρο­πό­λε­ως Λα­ρί­σης ε­κτεί­νον­ταν α­πό την πε­ρι­ο­χή μας μέ­χρι την Θή­βα).

­ ­ ­ Α­πο­κα­λυ­φθεί­σα στο χώ­ρο της Και­σα­ρεί­ας προ ε­τών ε­πι­τύμ­βια μαρ­μά­ρι­νη πλά­κα φέ­ρει η­μι­κα­τε­στραμ­μέ­νο ε­πί­γραμ­μα «­.­..προ­ε­δρί­αν έ­λα­χεν τη Εκ­κλη­σί­α Και­σά­ρων πό­λε­ως Μα­κε­δό­νιος έ­στιν ού­τος α­νήρ τα παντ’ εύ­φη­μος ος Ε­πι­σκο­πή­σας έ­τη εν μή­να έ­να του τή­δε βί­ου εκ­δη­μή­σας μη­νί Ι­α­νου­α­ρί­ω ΚΓ Ινδικτιώνος Ι­Α προς Θε­όν ε­νε­δή­μη­σεν.­.­.» Το ε­πί­γραμ­μα δεν φέ­ρει α­κρι­βή χρο­νο­λό­γη­ση, α­πό το εί­δος ό­μως της γρα­φής και τα λοι­πά στοι­χεί­α, οι ει­δι­κοί το το­πο­θε­τούν στην πε­ρί­ο­δο του 5ου αι­ώ­νος. Συ­νε­πώς κα­τά τον 5ο και 6ο αι­ώ­να έ­δρευ­ε στην Και­σά­ρεια Ε­πι­σκο­πή, η ο­ποί­α πι­θα­νώς να συ­στή­θη­κε και υ­πήρ­χε ί­σως α­πό του 4ου αι­ώ­να α­φ’ ό­του έ­πα­ψαν οι δι­ωγ­μοί και ε­πι­χει­ρή­θη­κε η ορ­γά­νω­ση της Εκ­κλη­σί­ας.

Δεν εί­ναι βέ­βαι­α γνω­στό α­πό πό­τε και ως πό­τε α­κρι­βώς λει­τούρ­γη­σε αυ­τή η Ε­πι­σκο­πή. Ά­γνω­στα ε­πί­σης εί­ναι τα πι­θα­νά ό­ρια δι­και­ο­δο­σί­ας, οι δι­α­κο­νή­σαν­τες Ε­πί­σκο­ποι πλην του Μα­κε­δο­νί­ου και κά­θε τι σχε­τι­κό με την ε­νερ­γό ζω­ή και τις δρα­στη­ρι­ό­τη­τές της. Πέ­ρα α­πό την ε­πι­τύμ­βια πλά­κα και τις πλη­ρο­φο­ρί­ες του Κο­νι­δά­ρη που δα­νεί­ζε­ται α­πό το Συ­νέκ­δη­μο του Ι­ε­ρο­κλή, σα μνη­μεια­κές μαρ­τυ­ρί­ες πρέ­πει να θε­ω­ρούν­ται και τα α­πο­κα­λυ­φθέν­τα δά­πε­δα των Πα­λαι­ο­χρι­στι­α­νι­κών εκ­κλη­σι­ών, Α­γί­ας Πα­ρα­σκευ­ής, Βο­σκο­χω­ρί­ου και Α­κρι­νής, που οι ει­δι­κοί τα α­ξι­ο­λο­γούν ως κτί­σμα­τα του 4ου έ­ως του 5ου αι­ώ­νος. Εν­τεύ­θεν των χρό­νων αυ­τών δεν υ­πάρ­χουν άλ­λα στοι­χεί­α. Στην Ε­πι­σκο­πή αυ­τή της Και­σα­ρεί­ας α­σφα­λώς υ­πά­γον­ταν ό­λα τα προς νό­το χω­ριά της ση­με­ρι­νής Μη­τρο­πο­λι­τι­κής Ε­παρ­χί­ας α­φού υ­πά­γον­ταν στη Λά­ρι­σα. Τα δε βό­ρεια ό­ρια δεν εί­ναι γνω­στά, ο­πωσ­δή­πο­τε ό­μως θα πρέ­πει να θε­ω­ρεί­ται βέ­βαι­ο ό­τι ο­λό­κλη­ρη η πε­ρι­ο­χή της ση­με­ρι­νής Μη­τρο­πο­λι­τι­κής Ε­παρ­χί­ας υ­πά­γον­ταν στην ί­δια αυ­τή Ε­πι­σκο­πή.

­ ­ ­ Α­πό του 9ου αι­ώ­νος εί­ναι γνω­στή η Ε­πι­σκο­πή Σερ­βί­ων. Η πρώ­τη μαρ­τυ­ρί­α πε­ρί αυ­τής εί­ναι η «Δι­α­τύ­πω­σις των θρό­νων των Εκ­κλη­σι­ών» υ­πό Λέ­ον­τος Σο­φού (886 – 912). Με τον τί­τλο «Σερ­βί­ων» και έ­δρα τα Σέρ­βια λει­τούρ­γη­σε ως το 1745, ό­πο­τε η έ­δρα της με­τα­φέρ­θη­κε στην Κο­ζά­νη και ο τί­τλος αυ­ξή­θη­κε σε «Σερ­βί­ων και Κο­ζά­νης» υ­πα­γο­μέ­νη πάν­το­τε στη Μη­τρό­πο­λη Θεσ­σα­λο­νί­κης. Και πε­ρί αυ­τής της Ε­πι­σκο­πής δεν εί­ναι γνω­στά τα πε­ρί του α­κρι­βούς χρό­νου σύ­στα­σης και η ο­ποι­α­δή­πο­τε τυ­χόν πα­ρου­σί­α της προ του 9ου αι­ώ­νος που πρέ­πει να θε­ω­ρεί­ται πο­λύ πι­θα­νή.

­ ­ ­ Η εκ­δο­χή ό­τι η Ε­πι­σκο­πή Σερ­βί­ων εί­ναι η συ­νέ­χεια της Ε­πι­σκο­πής Και­σα­ρεί­ας και ό­τι πρό­κει­ται δη­λα­δή α­πλώς πε­ρί με­τα­φο­ράς της έ­δρας α­πό την Και­σά­ρεια στα Σέρ­βια α­βά­σι­μη. Δεν υ­πάρ­χει πε­ρί αυ­τού κα­μί­α α­σφα­λής μαρ­τυ­ρί­α, πέ­ρα α­πό μί­α α­πλή ει­κα­σί­α ό­τι κον­τι­νοί εί­ναι οι συ­νοι­κι­σμοί Και­σα­ρεί­ας και Σερ­βί­ων και υ­πο­βαθ­μι­ζό­ταν η Και­σα­ρεί­α, δι­ά­βη­κε τον Α­λι­άκ­μο­να και βρέ­θη­κε στα Σέρ­βια.

­ ­ ­ Α­πό τον 6ο αι­ώ­να που έ­χου­με μαρ­τυ­ρί­ες για την Ε­πι­σκο­πή Και­σα­ρεί­ας ως τον 9ο αι­ώ­να που έ­χου­με μαρ­τυ­ρί­ες πε­ρί της Ε­πι­σκο­πής Σερ­βί­ων, υ­πάρ­χει σι­γή πε­ρί τα Εκ­κλη­σι­α­στι­κά της Ε­παρ­χί­ας. Το πι­θα­νό­τε­ρο εί­ναι ό­τι πε­ρί τον 6ο – 7ο αι­ώ­να, για δι­α­φό­ρους ά­γνω­στους λό­γους δι­α­λύ­θη­κε η Ε­πι­σκο­πή Και­σα­ρεί­ας και η Ε­πι­σκο­πή Σερ­βί­ων εί­ναι άλ­λη που συ­στή­θη­κε με­τα­γε­νέ­στε­ρα. Πρό­κει­ται δη­λα­δή για την κα­τάρ­γη­ση μί­ας Ε­πι­σκο­πής και τη σύ­στα­ση άλ­λης. Κα­τά τους χρό­νους 6ου – 7ου αι­ώ­να έ­χο­με την ει­σβο­λή των Σλά­βων, που κα­θώς δεν εί­χαν α­κό­μα εκ­χρι­στι­α­νι­σθεί ε­πι­δό­θη­καν σε γε­νι­κό­τε­ρους δι­ωγ­μούς και α­να­τρο­πές και η δι­ά­λυ­ση της Ε­πι­σκο­πής πρέ­πει να ο­φεί­λε­ται σε μί­α γε­νι­κό­τε­ρη α­ναγ­κα­στι­κή δι­α­κο­πή της κά­θε Χρι­στι­α­νι­κής και Εκ­κλη­σι­α­στι­κής εκ­δή­λω­σης και δρα­στη­ρι­ό­τη­τας έ­νε­κα των δυ­σά­ρε­στων αυ­τών συμ­βάν­των.

­ ­ ­ Ο Γερ. Κο­νι­δά­ρης α­σχο­λού­με­νος με τη με­λέ­τη κα­τα­λό­γου Ε­πι­σκο­πών της Μη­τρο­πό­λε­ως Λα­ρί­σης του 10ου αι­ώ­νος κα­τά το ο­ποί­ο με­ρι­κές α­πό τις πα­λαι­ό­τε­ρες Ε­πι­σκο­πές του 5ου αι­ώ­να με­τα­ξύ των ο­ποί­ων και η Και­σα­ρεί­α δεν υ­πήρ­χαν, ση­μει­ώ­νει: «­.­..δεν θα η­δυ­νά­με­θα εν τού­τοις να αρ­νη­θώ­μεν ό­τι κα­τα­στρο­φαί και αλ­λοι­ώ­σεις ε­πήλ­θον κα­τά τας σλα­βι­κάς ε­πι­δρο­μάς του ζ . και η . αι­ώ­νος, ό­τε και ε­κο­ρυ­φώ­θη­σαν και κα­τε­στρά­φη­σαν τό­τε Δί­ον, και αι Θή­βαι, οι Γόμ­φοι, η Και­σά­ρεια.­.. κ.λ.π.­».

­ ­ ­ Άλ­λως τε η Ε­πι­σκο­πή Και­σα­ρεί­ας υ­πά­γον­ταν στη Μη­τρό­πο­λη Λα­ρί­σης, ε­νώ η των Σερ­βί­ων στη Μη­τρό­πο­λη Θεσ/νί­κης και η εκ­χώ­ρη­ση μί­ας Ε­πι­σκο­πής α­πό Μη­τρό­πο­λη σε Μη­τρό­πο­λη δεν γι­νό­ταν εύ­κο­λα και α­πλώς με την αλ­λα­γή έ­δρας. Αλ­λά και αν ε­πρό­κει­το για αλ­λα­γή έ­δρας έ­πρε­πε να δι­α­τη­ρεί και τον πρώ­το τί­τλο «Και­σα­ρεί­ας»­.­

­ ­ ­ Μάλ­λον βέ­βαι­ο πρέ­πει να θε­ω­ρεί­ται, ό­τι η Ε­πι­σκο­πή Και­σα­ρεί­ας ι­δρυ­θεί­σα κα­τά τον 4ο η 5ο αι­ώ­να λει­τούρ­γη­σε ί­σως μέ­χρι τον 7ο αι­ώ­να, ό­πο­τε έ­νε­κα της ει­σβο­λής των Σλά­βων η και εξ άλ­λων σο­βα­ρών λό­γων κα­ταρ­γή­θη­κε ο­ρι­στι­κά α­φού δεν έ­μει­νε καν ως τί­τλος «πά­λαι πο­τέ λαμ­ψά­σης Ε­πι­σκο­πής». Οι δρα­στη­ρι­ό­τη­τες αυ­τής της Ε­πι­σκο­πής πα­ρα­μέ­νουν ά­γνω­στες.


ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΣΕΡΒΙΩΝ & ΚΟΖΑΝΗΣ

­ ­ ­ Α­σφα­λώς βε­βαι­ω­μέ­νο εί­ναι ό­τι α­πό τα μέ­σα του 9ου αι­ώ­να και εν­τεύ­θεν υ­πάρ­χει και λει­τουρ­γεί χω­ρίς δι­α­κο­πή η Ε­πι­σκο­πή Σερ­βί­ων μέ­χρι το 1745, η Σερ­βί­ων και Κο­ζά­νης εν­τεύ­θεν του 1745, με έ­δρα τα Σέρ­βια για την πρώ­τη πε­ρί­ο­δο και την Κο­ζά­νη για την ε­πό­με­νη, υ­πα­γο­μέ­νη πάν­το­τε ως Ε­πι­σκο­πή στη Μη­τρό­πο­λη Θεσ­σα­λο­νί­κης. Σε ε­λά­χι­στες πε­ρι­πτώ­σεις ε­πι­χει­ρή­θη­κε η α­πό­σπα­σή της α­πό τη Μη­τρό­πο­λη Θεσ­σα­λο­νί­κης και προ­σάρ­τη­σή της σε άλ­λη Μη­τρό­πο­λη.

­ ­ ­ Ο Βα­σι­λεύς Βουλ­γα­ρο­κτό­νος με δι­ά­ταγ­μά του (1018-1020) για να ε­ξευ­με­νί­σει πο­λι­τι­κές κα­τα­στά­σεις, μα­ζί με άλ­λες Ε­πι­σκο­πές άλ­λων Μη­τρο­πό­λε­ων, α­πέ­σπα­σε και την Ε­πι­σκο­πή Σερ­βί­ων α­πό τη Μη­τρό­πο­λη Θεσ­σα­λο­νί­κης και την προ­σάρ­τη­σε στην Μη­τρό­πο­λη Α­χρι­δών και πά­σης Βουλ­γα­ρί­ας. Φαί­νε­ται ό­μως ό­τι ως προς την Ε­πι­σκο­πή Σερ­βί­ων το Δι­ά­ταγ­μα έ­μει­νε α­νε­νερ­γό και «­.­..εκ των Ε­πι­σκο­πών του 1ου Δι­α­τάγ­μα­τος του Βα­σι­λεί­ου, εί­χε μεν ε­ξου­σί­αν η των Α­χρι­δών ε­πί των 15 Ε­πι­σκο­πών δεν κα­τεί­χε ό­μως ο Βουλ­γα­ρί­ας την Ε­πι­σκο­πή Σερ­βί­ων, ή­τις ά­νευ δι­α­κο­πής υ­πή­γε­το εις τον Θεσ­σα­λο­νί­κης και Βυ­ζαν­τι­νόν κρά­τος.­.­.» α­να­φέ­ρει ο Γε­ρά­σι­μος Κο­νι­δά­ρης «Εκ­κλη­σι­α­στι­κή ι­στο­ρί­α της Ελ­λά­δος» (τομ. Β . σελ. 44).

Άλ­λη α­πό­πει­ρα προ­σάρ­τη­σης της Ε­πι­σκο­πής Σερ­βί­ων σε άλ­λη Μη­τρό­πο­λη συ­νέ­βη κα­τά το 1219 ό­ταν ο Αρ­χι­ε­πί­σκο­πος Α Ἰ­ου­στια­νής Δη­μή­τριος Χω­μα­τια­νός (1214-1235) το­πο­θέ­τη­σε στα Σέρ­βια δι­κό του Ε­πί­σκο­πο ε­πει­δή έ­νε­κα της ει­σβο­λής και εγ­κα­τά­στα­σης των Φράγ­κων ο Ε­πί­σκο­πος Σερ­βί­ων εκ­δι­ώ­χθη­κε και η έ­δρα του ή­ταν κε­νή. Και α­πό μεν τα Σέρ­βια πε­ρί το 1216 εκ­δι­ώ­χθη­καν οι Φράγ­κοι, στη Θεσ­σα­λο­νί­κη ό­μως πα­ρέ­μει­ναν μέ­χρι το 1223. Και ε­πει­δή ο Μη­τρο­πο­λί­της Θεσ­σα­λο­νί­κης βρι­σκό­ταν μα­κράν της έ­δρας του δεν ή­ταν δυ­να­τόν να φρον­τί­σει για την πλή­ρω­ση της Ε­πι­σκο­πι­κής έ­δρας των Σερ­βί­ων που κιν­δύ­νευ­ε να α­πο­σπα­στεί και να α­κο­λου­θή­σει τις συ­νή­θει­ες και τα δόγ­μα­τα των Λα­τί­νων, ό­πως α­να­φέ­ρει ο Χω­μα­τια­νός α­πο­λο­γού­με­νος προς το Πα­τρι­αρ­χεί­ο, χει­ρο­τό­νη­σε και εγ­κα­τέ­στη­σε δι­κό του Ε­πί­σκο­πο στα Σέρ­βια, χω­ρίς κα­μιά πρό­θε­ση σφε­τε­ρι­σμού της Ε­πι­σκο­πής. Α­πό το 1223 με την α­πο­μά­κρυν­ση των Λα­τί­νων α­πό τη Θεσ­σα­λο­νί­κη και ε­πα­νεγ­κα­τά­στα­ση του οι­κεί­ου Μη­τρο­πο­λί­του, η Ε­πι­σκο­πή και ο Ε­πί­σκο­πος Σερ­βί­ων ε­πα­νήλ­θαν κα­νο­νι­κά στη δι­και­ο­δο­σί­α του Μη­τρο­πο­λί­του Θεσ­σα­λο­νί­κης α­π’ ό­που ου­σι­α­στι­κός ου­δέ­πο­τε εί­χαν α­πο­κο­πεί.


ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΣΕΡΒΙΩΝ & ΚΟΖΑΝΗΣ


­ ­ ­ Με έ­δρα την Κο­ζά­νη λει­τουρ­γεί η Ε­πι­σκο­πή υ­πό τον τί­τλων Σερ­βί­ων και Κο­ζά­νης α­πό το 1745 ως το 1882. Το 1882 ε­πί Ε­πι­σκό­που Ευ­γε­νί­ου με πρά­ξη του Οι­κου­με­νι­κού Πα­τρι­αρ­χεί­ου υ­πό τον Οι­κου­με­νι­κό Πα­τριά­ρχη Ι­ω­α­κείμ Γ (1878 – 1884) και 1901 – 1910) προ­α­χθεί η Ε­πι­σκο­πή σε Μη­τρό­πο­λη Σερ­βί­ων και Κο­ζά­νης και ο Ε­πί­σκο­πος Ευ­γέ­νιος σε Μη­τρο­πο­λί­τη και υ­πή­χθη πλέ­ον α­π’ ευ­θεί­ας στο Οι­κου­με­νι­κό Πα­τρι­αρ­χεί­ο.

­ ­ ­ Το κα­θε­στώς αυ­τό της ε­ξάρ­τη­σης της Ι­ε­ράς Μη­τρο­πό­λε­ως α­πό το Οι­κου­με­νι­κό Πα­τρι­αρ­χεί­ο, δι­α­τη­ρή­θη­κε α­πό το 1882 ω­ς και της α­πε­λευ­θε­ρώ­σε­ως της Μα­κε­δο­νί­ας α­πό τους Τούρ­κους, ό­πο­τε α­κο­λού­θη­σαν με­ταρ­ρυθ­μί­σεις και α­να­κα­τα­τά­ξεις και με το Συ­νο­δι­κό τό­μο του 1928 υ­πή­χθη στη Αυ­το­κέ­φα­λο Εκ­κλη­σί­α της Ελ­λά­δος ως μί­α των Ε­παρ­χι­ών των λε­γο­μέ­νων Νέ­ων Χω­ρών. Έ­κτο­τε συ­να­ριθ­μεί­ται στις Μη­τρο­πό­λεις της Αυ­το­κέ­φα­λου Ορ­θο­δό­ξου Εκ­κλη­σί­α­ς της Ελ­λά­δος και λει­τουρ­γεί κα­τά το κρα­τούν Εκ­κλη­σι­α­στι­κό κα­θε­στώς.

­ ­ ­ Η πνευ­μα­τι­κή και ε­θνι­κή προ­σφο­ρά και δρά­ση της Εκ­κλη­σί­ας της Μη­τρο­πο­λι­τι­κής Ε­παρ­χί­ας εί­τε με τη μορ­φή της Ε­πι­σκο­πής εί­τε με τη μορ­φή της Μη­τρο­πό­λε­ως, υ­πήρ­ξε χω­ρίς αμ­φι­βο­λί­α ση­μαν­τι­κή μέ­σα στους αι­ώ­νες και μά­λι­στα στα δύ­στυ­χα χρό­νια των αλ­λε­πάλ­λη­λων ε­πι­δρο­μών αλ­λο­ε­θνών και της μα­κρό­χρο­νης μου­σουλ­μα­νι­κής κα­το­χής.

­ ­ ­ Ε­πί­σκο­ποι και Μη­τρο­πο­λί­τες και πρε­σβύ­τε­ροι και μο­να­χοί α­γω­νί­σθη­καν με κά­θε τρό­πο και με αυ­το­θυ­σί­ες α­κό­μη για τη σω­τη­ρί­α του λα­ού τους, την α­φύ­πνι­ση και την εν ε­γρή­γορ­ση συν­τή­ρη­ση της ε­θνι­κής Ελ­λη­νι­κής συ­νεί­δη­σης. Μέ­σα τους δύ­σκο­λους αι­ώ­νες της δι­α­κο­νί­ας τους, και δι­ώ­χτη­καν και τι­μω­ρή­θη­καν και πολ­λές φο­ρές τα­πει­νώ­θη­καν και δέ­χθη­καν ποι­κί­λους ε­ξα­ναγ­κα­σμούς και βι­αι­ό­τη­τες και δει­νο­πά­θη­σαν και μά­λι­στα και πολ­λοί και πολ­λοί θα­να­τώ­θη­καν α­πό δι­α­φό­ρους ε­χθρούς της Πί­στης η του Έ­θνους.

­ ­ ­ Πιο συγ­κε­κρι­μέ­να η δρα­στη­ρι­ό­τη­τα και οι πρά­ξεις της Εκ­κλη­σί­ας και των κλη­ρι­κών της πα­ρα­θέ­τον­ται στη συ­νέ­χεια στα βι­ο­γρα­φι­κά ση­μει­ώ­μα­τα των ι­ε­ραρ­χών και κλη­ρι­κών.

­ ­ ­ Πρώ­τος γνω­στός Ε­πί­σκο­πος, με­τά τον Και­σα­ρεί­ας Μα­κε­δό­νιο, ο Σερ­βί­ων Μι­χα­ήλ πε­ρί το 1200-1216, ό­πως προ­κύ­πτει α­πό ε­πί­γραμ­μα τοι­χο­γρα­φί­ας.

­ ­ ­ Α­πό τα μέ­σα του 9ου αι­ώ­να α­φό­του εί­ναι γνω­στή η Ε­πι­σκο­πή, μέ­χρι τον Μι­χα­ήλ πε­ρί το 1200, για 350-χρό­νια δη­λα­δή, εί­ναι γνω­στή μεν η Ε­πι­σκο­πή, δεν υ­πάρ­χει ό­μως κα­νέ­να άλ­λο στοι­χεί­ο για ο­νό­μα­τα η πα­ρου­σί­α κά­ποι­ων Ε­πι­σκό­πων, και μέ­σα σε 350 χρό­νια πρέ­πει να υ­πη­ρέ­τη­σαν αρ­κε­τοί Ε­πί­σκο­ποι τα ο­νό­μα­τα των ο­ποί­ων α­γνο­ούν­ται. Αλ­λά και κα­τά τα με­τα­γε­νέ­στε­ρα χρό­νια α­πό του 1200 ως το 1700 υ­πάρ­χουν με­γά­λα κα­τά πε­ρι­ό­δους κε­νά. Και α­κό­μα και τα πε­ρί των γνω­στών ι­ε­ραρ­χών στοι­χεί­α εί­ναι συγ­κε­χυ­μέ­να και κα­τά το πλεί­στον α­ό­ρι­στα ι­δί­ως ως προς την α­κρι­βή χρο­νο­λό­γη­σή τους και τις σχε­τι­κές δρα­στη­ρι­ό­τη­τές τους που σχε­δόν δεν υ­πάρ­χει κα­μί­α πλη­ρο­φο­ρί­α. Με­γά­λο κε­νό πα­ρου­σι­ά­ζε­ται με­τα­ξύ των ε­τών 1235–1347.

­ ­ ­ Το 1923 ό­ταν στην πό­λη ήρ­θαν οι πρό­σφυ­γες, το Μη­τρο­πο­λι­τι­κό Μέ­γα­ρο χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε σαν Νο­σο­κο­μεί­ο και χώ­ρος υ­πο­δο­χής μέ­χρι το 1925.

­ ­ ­ Κα­τά την διά­ρκεια της Γερ­μα­νι­κής κα­το­χής (1941 – 1944) το Μη­τρο­πο­λι­τι­κό Μέ­γα­ρο εί­χε κα­τα­λη­φθεί α­πό Γερ­μα­νι­κή Μο­νά­δα που εί­χε εγ­κα­τα­στα­θεί σ’ αυ­τό. Η μη­τρό­πο­λη λε­η­λα­τή­θη­κε α­πό τους Γερ­μα­νούς και πολ­λά έγ­γρα­φα και πο­λύ­τι­μο ι­στο­ρι­κό αρ­χεί­ο εγ­γρά­φων και βι­βλί­ων κα­τα­στρά­φη­καν η χά­θη­καν.

­ ­ ­ Η χει­ρό­τε­ρη και πιο α­νε­πί­τρε­πτη κα­τά­λη­ψη του Μη­τρο­πο­λι­τι­κού Με­γά­ρου έ­γι­νε α­πό τον Δή­μαρ­χο Κο­ζά­νης Γε­ώρ­γιο Δ. Δε­λη­βά­νη το 1919 ο ο­ποί­ος προ­έ­βη σε πραγ­μα­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα και εγ­κα­τέ­στη­σε τις υ­πη­ρε­σί­ες του Δή­μου.­

­ ­ ­ Το 1904 α­πό τις 21 έ­ως τις 24 Ι­ου­λί­ου στο Ε­πι­σκο­πεί­ο φι­λο­ξε­νή­θη­κε ο Μα­κε­δο­νο­μά­χος Παύ­λος Με­λάς κα­τά τη Β πε­ρι­ο­δεί­α του στη Μα­κε­δο­νί­α, συ­νε­δρί­α­ζαν εν κρυ­πτό με τους προ­κρί­τους της πό­λης, α­να­ζη­τών­τας ε­θε­λον­τές να σχη­μα­τί­σει αν­τάρ­τι­κο σώ­μα κα­θώς και άν­δρες για τη με­τα­φο­ρά ό­πλων. Α­πό τις ε­πι­στο­λές προς τη σύ­ζυ­γό του προ­κύ­πτει ό­τι βρή­κε μεν στους Κο­ζα­νί­τες φλο­γε­ρά αι­σθή­μα­τα πα­τρι­ω­τι­σμού, αλ­λά ε­θε­λον­τές δε βρή­κε, και εν­τεύ­θεν α­πο­χώ­ρη­σε ά­πρα­κτος ε­πι­στρέ­φων στην Α­θή­να.

­ ­ ­ Στο Μη­τρο­πο­λι­τι­κό αυ­τό κτί­ριο φι­λο­ξε­νή­θη­καν Βα­σι­λείς και Κυ­βερ­νή­τες, Πα­τριά­ρχες και Μη­τρο­πο­λί­τες και Ε­πί­σκο­ποι δι­ερ­χό­με­νοι, και κλη­ρι­κοί κι’ α­κό­μα και μπέ­η­δες και αλ­λό­δο­ξοι και αλ­λο­ε­θνείς Άρ­χον­τες, ό­ταν οι συν­θή­κες το ε­πέ­βα­λαν. Έ­γι­ναν κα­τά και­ρούς και ι­δί­ως κα­τά τα χρό­νια της Ο­θω­μα­νι­κής κα­το­χής, συμβούλια και διασκέψεις διαφόρων νομίμων και ανόμων διοικητικών οργάνων, φανερών και κρυφών όπου λαμβάνονταν καθοριστικές για την πόλη και τον τόπο αποφάσεις, ενίοτε με κίνδυνο της ζωής των συνερχομένων. Από το 1745 ως το 1912 υπήρξε το Διοικητήριο του Χριστιανικού πληθυσμού, όπου λαμβάνονταν όλες οι αποφάσεις και εκδικαζόταν οι διάφορες υποθέσεις που αφορούσαν τους Χριστιανούς της Επαρχίας.

­ ­ ­ Το κτί­ριο εί­ναι χα­ρα­κτη­ρι­σμέ­νο ως Δι­α­τη­ρη­τέ­ο Αρ­χαι­ο­λο­γι­κό Μνη­μεί­ο με το Β.Δ. α­πό 23-10-1037 Φ.Ε.Κ. 248 τ.Α καί δεν ε­πι­τρέ­πον­ται ε­πεμ­βά­σεις.

Αντιγραφή απο :www.imsk.gr