Τρίτη, Οκτωβρίου 31, 2023
Παρασκευή, Οκτωβρίου 27, 2023
Χειροτονία επισκόπου Αμφιπόλεως κ. Χριστοφόρου, βοηθού Επισκόπου Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων & Κοζάνης, την Δευτέρα 30 Οκτωβρίου
Καλούμε το πλήρωμα της Τοπικής Εκκλησίας να συμμετέχει στο μεγάλο και ιστορικό γεγονός της εις Επίσκοπον Χειροτονίας του Θεοφιλεστάτου π. Χριστοφόρου. Μέσα στην χάρη του Μυστηρίου της Θείας Λειτουργίας, όλοι, ως ένα Σώμα, το Σώμα του Χριστού, να προσευχηθούμε για τον νέο Επίσκοπο και να αναφωνήσουμε το ΑΞΙΟΣ!
Από την Ιερά Μητρόπολη
Πέμπτη, Οκτωβρίου 26, 2023
To εξωκλήσι του Αγίου Δημητρίου
Το εξωκλήσι του Αγίου Δημητρίου στα Σέρβια βρίσκεται στη θέση Νταμπάχανα στη ανατολικό άκρο της πόλης στην πλαγιά του βουνού. Στη θέση του υπήρχε τζαμί με μιναρέ , βρύση και κοντά οθωμανικό νεκροταφείο. Βρίσκονταν στην πλευρά που κατοικούσαν οι φτωχοί μουσουλμάνοι της πόλης πριν το 1912. Το τζαμί αυτό όπως και όλα τα τζάμια καταστράφηκαν μετά το 1924 με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Οι μιναρέδες λίγο αργότερα με εντολή του Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Ιωακείμ.
Πως κτίστηκε η εκκλησία.
Όπως περιγράφει ο Αθανάσιος Γκουτζίκας στα Σερβιώτικα Νέα Σεπ.-Οκτ 1982.
Η Σερβιώτισσα μακαρίτισσα Αριστέα Φιλιπποπουλίτου , επανειλημμένα έβλεπε στον ύπνο της ότι η εικόνα του Αγίου Δημητρίου ήταν θαμένη στα θεμέλια του κατεστραμμένου τζαμιού. Ανέφερε το όραμα της στον τότε ιερέα παπα-Γεώργη Ιακωβίδη. Στην αρχή δεν δόθηκε και τόση σημασία. Επειδή όμως, το όραμα επαναλήφθηκε , αποφασίστηκε να ανασκάψουν το μέρος εκείνο και ,ω του θαύματος, βρέθηκε πράγματι η εικόνα του Αγίου. Ετσι χτίστηκε εκεί, στο ίδιο μέρος ο Ναός του Αγίου Δημητρίου.
Η λέξη Νταμπάχανα είναι τουρκική και σημαίνει βυρσοδεψία δηλαδή εργαστήρια επεξεργασίας δερμάτων.
Το εκκλησάκι ανήκει στην ενορία του Αγίου Γεωργίου και εορτάζει στις 26 Οκτωβρίου
Δευτέρα, Οκτωβρίου 23, 2023
Παρακάτω παραθέτουμε σύνοψη από ένα βιβλίο για τη φορολογία στο Βυζάντιο. Διαπιστώνουμε ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία διατήρησε τον τρόπο φορολογίας του Βυζαντινού κράτους.
Αν και οι φόροι στο εμπόριο δημιουργούσαν σημαντικά κεφάλαια για το αυτοκρατορικό ταμείο, στην πραγματικότητα δεν αποτελούσαν μεγάλο μέρος των εσόδων του κράτους. Η Judith Herrin λέει ότι «τα έσοδα από το εμπόριο αποτελούσαν μόνο ένα μικρό ποσοστό του συνολικού προϋπολογισμού του βυζαντινού κράτους, το οποίο απέφερε πολύ μεγαλύτερο εισόδημα από τους φόρους στη γη και στα πρόσωπα». Η «ελίτ» εξαιρετικά πλούσια τάξη επένδυσε τα χρήματά της σε μεγάλα μεγάλα κτήματα, «οι συγκλητικές τάξεις δεν ασχολούνταν με το εμπόριο. Πίστευαν, με τον παραδοσιακό σνομπισμό, ότι η υψηλότερη κοινωνική θέση, που χαρακτηριζόταν από την ιδιοκτησία των κτημάτων και τη θέση του δικαστηρίου τους ξεχώριζε».
Οι Βυζαντινοί έβλεπαν τη φορολόγηση της γης και των ανθρώπων ως τον καλύτερο τρόπο συγκέντρωσης εσόδων. Η γη ερευνήθηκε από αξιωματούχους και η αναμενόμενη παραγωγικότητά της φορολογήθηκε. Οι άνθρωποι φορολογούνταν επίσης μέσω του κεφαλικού φόρου. Οι στρατιωτικές οικογένειες παρείχαν εξοπλισμένους θεματικούς στρατιώτες σε αντάλλαγμα για χαμηλότερους φόρους. Η ρωμαϊκή κυβέρνηση ασφάλισε ότι λάμβανε τα απαραίτητα εισοδήματά της με συστήματα όπως η κοινοτική υποχρέωση για φόρους, που αντισταθμίζουν τις ατομικές φορολογικές ελλείψεις. «Αν μια γυναίκα έχανε τον σύζυγό της και τους γιους της και δεν ήταν σε θέση να καλλιεργήσει τα οικογενειακά αγροτεμάχια, οι γείτονές της θα ενθαρρύνονταν να κάνουν τη δουλειά, να μοιραστούν τη σοδειά και να της δώσουν τη δυνατότητα να πληρώσει τους φόρους της». Οι αυτοκρατορικοί αξιωματούχοι έκαναν κατά καιρούς φοροαπαλλαγές, ακόμη και για ολόκληρες περιοχές που υπέστησαν επιδρομές ή καταστροφές για να ανακάμψουν για να κάνουν μελλοντικές πληρωμές.
To Βιβλίο :Byzantium: The Surprising Life of a Medieval Empire, της Judith Herrin
ΖΗΤΗΜΑ ΣΩΤΗΡΙΑΣ
Έχει λεχθεί ότι για να σωθείς, πρέπει να δεχθείς το Χριστό για σωτήρα σου. Μα ποιος χριστιανός δε δέχεται το Χριστό για Σωτήρα του; Αφού την ώρα του Βαπτίσματος στην ερώτηση «Συνετάξω τω Χριστώ;» απάντησε «Συνεταξάμην». Αφού στις προσευχές και στη λατρεία συνεχώς ομολογεί ότι ο Χριστός είναι ο Σωτήρας του κόσμου και κατά συνέπεια και προσωπικός του Σωτήρας. Αυτά τα λόγια, δηλαδή για να σωθείς πρέπει να δεχθείς το Χριστό για σωτήρα σου, και όχι μόνο, αρμόζουν σε όσους δεν είναι χριστιανοί, δεν είναι βαπτισμένοι, και εφόσον βέβαια επιθυμούν διακαώς να μάθουν τι πρέπει να κάνουν για να σωθούν. Αυτό συνέβη με τον δεσμοφύλακα στους Φιλίππους ο οποίος, όταν ρώτησε τον Παύλο και τον Σίλα, «κύριοι, τι με δει ποιείν ίνα σωθώ; οι δε είπον· πίστευσον επί τον Κύριον Ιησούν Χριστόν, και σωθήση συ και ο οίκός σου... και εβαπτίσθη αυτός και οι αυτού πάντες παραχρήμα» (Πρ. ιστ´,30-34).
Στους πιστούς όμως, αν θέλει κανείς να τους βοηθήσει πνευματικά, μπορεί να τους λέει με τον κατάλληλο βέβαια τρόπο, ότι πρέπει να εξομολογούνται τα παραπτώματά τους, να παίρνουν άφεση αμαρτιών, να κοινωνούν με τη σύμφωνη γνώμη του Πνευματικού τους, να αγωνίζονται τον καλό αγώνα της πίστεως, κ.ά. Αν όμως αυτά κάποιος τα παρασιωπά ή, ακόμα χειρότερα, τα απορρίπτει, τότε βρίσκεται ο ίδιος σε πλάνη και είναι ανάγκη να επιστρέψει «εκ πλάνης οδού αυτού» (Ιακ ε´,20).
Κυριακή, Οκτωβρίου 22, 2023
Άγιος Μηνάς Σερβίων, η μονή των Αγίων Θεοδώρων , το επιτίμιο των Σερβίων και άλλα ιστορικά θέματα
Τοπωνύμιο Άγιος Μηνάς στα Σέρβια εμφανίζεται πρώτη φορά σε κατάστιχο κεφαλικού φόρου το έτος 1677 με 7 εστίες, οι κάτοικοι είναι συντηρητές καναλιών υδροδότησης και περιοχή ανήκει στα βακούφια του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή. Το τοπωνύμιο αυτό βρίσκεται, όπως και σήμερα , πλησίον της πόλης των Σερβίων αν όχι μέσα στην πόλη νοτίως της σημερινής πόλης.
Το έτος 1689 σε κατάστιχο φόρου εμφανίζονται στον Αγιο Μηνά 7 άτομα συντηρητές καναλιών υπόχρεοι σε τακτικό κεφαλικό φόρο. Υπάρχουν όμως και άλλοι κάτοικοι πέρα από αυτούς καθώς δεν καταγράφεται ως βακούφι αλλά ως χωριό.
Εμφανίζεται ως τοπονύμιο με εκκλησία το 1677 για πρώτη φορά με συντηρητές καναλιών μόνο και μέσα σε 12 χρόνια δέχεται τα άτομα της Καστανιάς που παραιτήθηκαν το 1689 από συντηρητές και κατέβηκαν στην περιοχή του Αγίου Μηνά προκειμένου να συντηρήσουν τα κανάλια που υπήρχαν εκεί κοντά στην Εκκλησία για να αποκτήσουν ξανά τα προνόμια της φοροαπαλλαγής.
Η Καστανιά το 1676 είχε 48 εστίες συντηρητών ενώ το 1677 είχε 33 εστίες.
Το 1686 η Καστανιά είχε 33 εστίες συντηρητών ενώ το 1689 έχει 24 άτομα συντηρητές παραιτημένους από τα προνόμια.
Ταυτόχρονα
στα έτη μείωσης των συντηρητών της
Καστανιάς εμφανίζεται ο οικισμός Αγιος
Μηνάς πλησίον των Σερβίων με αυξητικούς ρυθμούς στον πληθυσμό του.
Ταυτόχρονα γεγονότα της εποχής συνδέονται με το μοναστήρι των Αγίων Θεοδώρων στο Κάστρο (γυναικείο) το οποίο ανήκε στο Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης και το Μετόχι τους στην Καστανία(ανδρικό;) όπου το 1676 ο Πατριάρχης Διονύσιος αποδίδει επιτίμια σε όσους τολμήσουν να σφετεριστούν το ακίνητα και κινητά υποστατικά του μοναστηριού ακόμη και σε αρχιερείς.
Το έτος 1904 οι Σερβιώτες στέλνουν επιστολή στη Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης να ζητήσει από το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης να αρθεί το επιτίμιο που δόθηκε πριν 218 χρόνια δηλαδή το 1686 το οποίο οφείλεται κατά παράδοση στη Μονή των Αγίων Θεοδώρων και στην αδυναμία της, λόγω φτώχειας, της απόδοσης του ετήσιου μισθώματος από τη Μονή στο Πατριαρχείο το οποίο μίσθωμα συμπεριλάμβανε και 13 σηρικά (μεταξωτά ) επανωκαλυμμαύχια , ένα για τον Οικουμενικό Πατριάρχη και τα υπόλοιπα για τους 12 συνοδικούς. Δηλαδή ίσως το πατριαρχείο τιμώρησε τους συντηρητές για εκκλησιαστικά περιούσιακά θέματα, χάθηκαν φορολογικά προνόμια και αναγκάστηκαν να κατεβούνε στη χαμηλότερη πλευρά του υδραγωγείου κοντά στα Σέρβια.
Επιτίμιο νέο μπορεί να μην υπήρχε αλλά στη συλλογική συνείδηση των κατοίκων των Σερβίων το 1904 μπορεί να υπήρχε κάποια αρπαγή περιουσίας. Η Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης στο γράμμα προς το Πατριαρχείο συνδύασε το επιτίμιο με γεγονότα του έτους 1745 που μπορεί να αφορούσαν τη μεταφορά της εδρας της μητρόπολης από τα Σέρβια στην Κοζάνη. Τα μοναστήρια των αγίων Θεοδώρων στο Κάστρο και το μετόχι στην Καστανιά αναφέρει ο Πατριάρχης Σωφρόνιος το 1795 “ερημώθηκαν και αφανίσθηκαν”.
Όμως ήδη μετά το 1600 αυξάνουν οι Οθωμανικές συνοικίες οι οποίες βρίσκονται εκτός του κάστρου όπως και οι χριστιανικές συνοικίες οι εντός του κάστρου μετά το 1650 αρχίζουν να κατεβαίνουν εκτός το τειχών και να δημιουργούν νέα συνοικία, το βαρόσι(που σημαίνει προάστιο) με κέντρο την επισκοπή και τον καθεδρικό ναό της Αγίας Κυριακής όπως βρίσκεται σήμερα στην πόλη. Όλα αυτά δημιούργησαν νέες ανάγκες για ύδρευση με ταυτόχρονη δημιουργία νέου δικτύου μεταφορά υδάτων εκτός της καστροπολιτείας. Για τις ανάγκες του νέου αυτού δικτύου υδάτων δημιουργήθηκε ο μαχαλάς της εκκλησίας του Αγίου Μηνά.
Η εκκλησία του αγίου Μηνά φαίνεται ότι προϋπήρχε του 1700 αλλά σήμερα δεν υπάρχει . Στη θέση της υπάρχει ένα προσκυνητάρι το οποίο κατασκεύασε ο Δημήτριος Λεπίδας αλλά πλέον της τριακονταετίας η οικογένεια του Αναστάσιου Καρδάκου κατασκεύασε ένα εκκλησάκι του Αγίου Μηνά το οποίο ανήκει την ενορία της Αγίας Κυριακής και εορτάζει κάθε χρόνο στις 11 Νοεμβρίου.
Ο Άγιος Μηνά το προσκυνητάρι και ίσως ίχνη από τους αγωγούς ύδρευσης.
Πολλά από τα παραπάνω στηρίζονται σε υποθέσεις δικές μας και ίσως να μην ανταποκρίνονται στην ιστορική πραγματικότητα εκτός από τα αναγραφόμενο υλικό που χρησιμοποιήσαμε από τα βιβλία :
1. ΚΟΖΑΝΗ, 600 ΧΡΟΝΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ του Δήμου Κοζάνης και την Εισήγηση του Δημήτριου Κ Λαμπράκη.
2. «Η επαρχία Σερβίων τον 16ο αιώνα μέσα από οθωμανικές πηγές» (Γιώργος Σαλακίδης, Κώστας Καμπουρίδης)
3. Συμβολή στην Ιστορία της Επαρχίας Σερβίων κατά την περίοδο 1350-1912 Αθανάσιου Γ. Τσαρμανίδη
Το υδραγωγείο των Σερβίων
Οι κάτοικοι της Καστανίας τον 16ο αιώνα συντηρούν το υδραγωγείο και τα κανάλια υδροδότησης των Σερβίων.
Το ίδιο εξακολούθησαν να κάνουν το 17ο αιώνα.
Το καθήκον αυτό τους ανατέθηκε από τον Αγιάς Αγά στο 1500μΧ περίπου με αυτοκρατορική διαταγή.
Οι κάτοικοι της Καστανιάς την εποχή εκείνη μέσα από τα φορολογικά κατάστιχα της εποχής του 16αι φέρεται να έχουν στα χέρια τους αυτοκρατορικές διαταγές που τους απάλλασσαν από κάποιους έκτακτους φόρους γιατί είχαν αναλάβει με τον εξοπλισμό τους να συντηρούν το υδραγωγείο και τα κανάλια της υδροδότησης της πόλης των Σερβίων.
Στο 1500 στα Σέρβια υπήρχαν 7 χριστιανικές συνοικίες όλες εντός του Κάστρου και καμία Οθωμανική. Υπήρχε και στρατιωτική φρουρά εντός του Κάστρου. Επίσης στο Οθωμανικό φορολογικό κατάστιχο του ΤΤ986(1598-1502) σημειώνονται 78 μουσουλμανικά νοικοκυριά εντός του κάστρου(σκόρπια χωρις να αποτελούν συνοικία). Κοντά στο 1600 υπήρχαν 11 Χριστιανικές συνοικίες οι περισσότερες εντός του Κάστρου και 7 Οθωμανικές εκτός. Αυτό σημαίνει ότι το υδραγωγείο στο 1500 εξυπηρετούσε σε ανάγκες ύδρευσης την Καστροπολιτεία. Κατ επέκταση μπορούμε να πούμε πως το υδραγωγείο ήταν Βυζαντινό και οι Οθωμανοί απλώς το χρησιμοποιούσαν και το συντηρούσαν με οικογένειες από την Καστανιά. Η παροχή ύδατος από την κρήνη του Αγιάς Αγά βοηθούσε στην σταθερότητα και την ευμάρεια της πόλης σε συνδυασμό με την φήμη του καθαρού αέρα από τους βυζαντινούς χρόνους.
Οι βυζαντινοί δεν φημίζονταν ως προς την κατασκευή νέων υδραγωγείων αλλά όπου υπήρχαν ρωμαϊκά τα συντηρούσαν χωρίς βέβαια να υπάρχουν εξαιρέσεις όπως το υδραγωγείο της Καβάλας. Το ίδιο κάνανε και οι Οθωμανοί.
Συμπερασματικά τα Σέρβια δέχονταν νερό από την περιοχή της σημερινής Καστανιάς και μέσω σκεπασμένων αγωγών- καναλιών συνήθως πέτρινων που μπορεί να εμπεριέκλειναν πήλινους αγωγούς και με τη βοήθεια τοξοτών πέτρινων αψίδων -γεφυριών να περνούσαν τα φαράγγια και μέσω των τειχών να κατέληγαν στην πόλη και πάλι μέσω αγωγών να κατέληγαν σε κρήνες και στις δεξαμενές που βλέπουμε ως σήμερα να υπάρχουν μέσα στο κάστρο. Μία από αυτές είναι η δεξαμενή των Αγίων Θεοδώρων. Σε συνδυασμό πάντα με τη συλλογή βρόχινου νερού.
Η κρήνη της δεξαμενής των Αγίων Θεοδώρων
Δεν θα ήταν περίεργο να υπήρχε μια τοξωτή κατασκευή κοντά στον Άγιο Γεώργιο τον Κρεμαστό, ίδια ή περίπου ίδια με το βυζαντινό πέτρινο γεφύρι που υπάρχει σήμερα στο δρόμο για το κάστρο, που να μετέφερε το νερό και από εκεί να περνούσε μέσα στην πόλη.
Η βυζαντινή γέφυρα στο ίδιο ρέμα με του Αγίου Γεωργίου του Κρεμαστού πριν την επέμβαση.
Πάλι το Κάστρο μπορεί να δεχόταν νερό νότια από την πλευρά της παλιά Λάβας,με ένα τοξωτό πέτρινο υδραγωγείο να περνούσε στην Ακρόπολη και από εκεί στον υπόλοιπη πόλη.
Αν οι πηγές βρισκόταν πολύ ψηλά στην περιοχή του οικισμού Καστανιά, επίσης οι αγωγοί να ήταν κλειστοί και σφραγισμένοι, με ένα σύστημα ανάστροφου σιφονιού πάλι θα μπορούσαν να περάσουν το εμπόδιο του ρέματος του Αγιώργη Κρεμαστού χωρίς γέφυρα ώστε να υπάρχει ανύψωση του νερού μέχρι και την ακρόπολη σύμφωνα με το σχήμα. Σε κάποια σημεία η πόλη μπορεί να υδροδοτούνταν με πηγάδια από τους αγωγούς του υδραγωγείο όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα του ανάστροφου σιφονιού.
O Αθανάσιος Γκουτζίκας στα Σερβιώτικα Νέα Σεπ.-Οκτ 1982. πάντως βεβαιώνει ότι τα νερά, μέχρι και την απελευθέρωση,δηλαδή όλες τις βρύσες της πόλης των Σερβίων , οι οποίες ήταν τότε εκτός οικιών σε δρόμους και σε πλατείες, τις κατείχαν οι Οθωμανοί. Τις χρησιμοποιούσαν και για τις ανάγκες της θρησκείας τους που τους επέβαλε να πλένουν τα πόδια τους τα αυτιά τους και το πρόσωπό τους πριν μπούνε σε Τζαμί. Ελάχιστες ήταν οι βρίσες που είχαν οι Έλληνες που υπέφεραν από έλλειψη νερού και το προμηθευόταν από πηγές έξω από την πόλη.
Να επιστρέψουμε στην Καστανιά. Οι οικογένειες που ασχολούνταν με την συντήρηση απαλλάσσονταν από έκτακτους φόρους αλλά κατά διαστήματα και από τακτικούς. Για την υπηρεσία που πρόσφεραν ο οικισμός εγγράφεται στην κατηγορία “φυλακών δερβενίου” αλλά εγγράφονται στους φορολογικούς καταλόγους ως συντηρητές καναλιών.
Οι φορολογικοί κατάλογοι γράφουν ονόματα και αριθμό ατόμων ή εστιών που ασχολούνται με τη συντήρηση και την επισκευή. Το 1689 όμως 24 άτομα παραιτούνται από τα καθήκοντα αυτά και έτσι χάνουν τα φορολογικά τους προνόμια. Ως αντάλλαγμα , για να απαλλαγούν από τους φόρους, ανέλαβαν την επισκευή των καναλιών έως την εκκλησία στη θέση Μακρονόζ που βρίσκεται επάνω στα κανάλια και τελικά απαλλάσσονται από φόρους. Αυτή η εκκλησία όμως είναι η εκκλησία του Αγίου Μηνά κοντά στο Κάστρο.
Πολλά από τα παραπάνω στηρίζονται σε υποθέσεις δικές μας μόνο ως προς το πως εξυπηρετούνταν η Καστροπολιτεία από το υδραγωγείο σύμφωνα με το αναγραφόμενο υλικό που χρησιμοποιήσαμε από τα βιβλία :
1. ΚΟΖΑΝΗ, 600 ΧΡΟΝΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ του Δήμου Κοζάνης και την Εισήγηση του Δημήτριου Κ Λαμπράκη.
2. «Η επαρχία Σερβίων τον 16ο αιώνα μέσα από οθωμανικές πηγές» (Γιώργος Σαλακίδης, Κώστας Καμπουρίδης)
Σάββατο, Οκτωβρίου 14, 2023
Η επισκοπή Σερβίων και η σχέση της με την αρχιεπισκοπή Αχρίδος και άλλα ιστορικά τινά.
Αναφέρθηκε ότι η επισκοπή Σερβίων εντάχθηκε από τον Βασίλειο Β΄στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος το 1020μχ. Αυτό όμως δεν κράτησε πολύ και η επισκοπή Σερβίων επέστρεψε τις επόμενες δεκαετίες στην Αρχιεπισκοπή Θεσσαλονίκης.
Κατά την περίοδο της Σταυροφορίας που ξεκίνησε με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγγους-Βενετούς το 1204 η Θεσσαλονίκη και τα Σέρβια πέρασαν στην δικαιοδοσία των Καθολικών Φράγκων στο βασίλειο της Θεσσαλονίκης.
Τα Σέρβια προσαρτήθηκαν στο Δεσποτάτο της Ηπείρου μετά το 1215μ.χ πιθανόν το 1216μ.χ από τον Θεοδωρο Δούκα. Η Θεσσαλονίκη ελευθερώθηκε το 1223.
Κατά την περίοδο αυτή της φραγκοκρατίας οι Ορθόδοξοι επίσκοποι διώκονταν και αντικαθίσταται από Καθολικούς. Ο ορθόδοξος κατώτερος κλήρος παρέμεινε στις κατεχόμενες περιοχές. Για να χειροτονηθεί ένας ορθόδοξος ιερέας έπρεπε να μεταβεί σε ελεύθερη περιοχή που βρισκόταν ορθόδοξος επίσκοπος.
Τα Σέρβια εκείνη την εποχή βρέθηκαν χωρίς Ορθόδοξο επίσκοπο από το 1204 μέχρι τουλάχιστον το 1219 όπου ο αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Δημήτριος Χωματηνός και φίλος του Θεόδωρου Δουκα υπερέβη την δικαιοδοσία του και χειροτόνησε επίσκοπο Σερβίων τον Σάββα.
Υπάρχουν δύο επιστολές του Δημήτριου Χωματιανού, μία απαντητική σε γράμμα του Σάββα και μία απολογητική στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεων που έδρευε στην Νίκαια (αυτοκρατορία της Νίκαιας) για την αναγκαιότητα της υπέρβασης αρμοδιότητας.
Στην επιστολή προς τον Σάββα ο Χωματιανός μας περιγράφει μια περίεργη κατάσταση που επικρατούσε στα Σέρβια την εποχή εκείνη 1220 κατά την οποία οι ηγούμενοι των μοναστηριών που βρισκόταν μέσα και έξω από την πόλη ,δεν φρόντιζαν καθόλου για τα μοναστήρια , για την επάνδρωσή τους και τη συντήρησή των κτηρίων και των ναών τους. Αλλά κατασκεύασαν νέα μικρότερα μοναστηριακά κτήρια μέσα στο κάστρο και ζούσαν μόνοι τους(χωρίς συνοδεία) με τροφές και ανέσεις από τα εισοδήματα των μοναστηριών. Μάλιστα σε έλεγχο του Σάββα για την ανεμελιά τους , (αναφέρει το γράμμα του Δημήτριου) του απάντησαν ότι είμαστε με σφραγίδα ηγούμενοι (νόμιμοι) και ίσοι με εσένα(δηλ τον Σάββα -δεν τον αναγνώριζαν ως επίσκοπο;).
Να αναφέρουμε ότι όλες οι βυζαντινές καστροπολιτείες, εκτός των άλλων κτηρίων, ήταν γεμάτες από εκκλησίες και μοναστήρια. Τα βυζαντινά Σέρβια δεν διέφεραν από πόλεις όπως η Καστοριά η Βέροια η Θεσσαλονίκη οι Σέρρες. Η Κωνσταντινούπολη το ίδιο αναφέρεται ως το Μέγα Μοναστήρι. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας άρχισαν τα μοναστήρια να φεύγουν από τις πόλεις και να αναπτύσσονται στην ύπαιθρο.
Στην δεύτερη απολογητική επιστολή ο Χωματιανός αναφέρει ότι μετά το 1204 ο επίσκοπος Σερβίων αναχώρησε από τα Σέρβια και μετά από μικρό χρονικό διάστημα πέθανε και πολλοί κάτοικοι ακολούθησαν τα εκκλησιαστικά έθιμα των δυτικών μη μπορώντας να αντισταθούν στην τυραννία.
Σε μια άλλη προσπάθεια προσάρτησης της Επισκοπής Σερβίων ο αρχιεπίσκοπος Αρχρίδος και Νέας Ιουστινιανής Πρόχορος παρουσιάστηκε στον Πατριάρχη Ιερεμία το 1533 και με βασιλικά χρυσόβουλα ζητούσε να του παραχωρηθούν οι επισκοπές Βέροιας και Σερβίων. Σε δίκες που έγιναν πρώτα για τη Βέροια και μετά για τα Σέρβια ο Πατριάρχης προέβαλε σθεναρή αντίσταση και “με μάρτυρες απέδειξε ότι η επισκοπή Σερβίων ανήκει περισσότερο από 300 χρόνια στην αρχιεπισκοπή Θεσσαλονίκης” δηλαδή πριν από 1233.
Να επισημάνουμε ότι η αρχιεπισκοπή Αχρίδος με την (επανα)δημιουργία της το 1022 ως διάδοχος της Πρώτης Ιουστινιανής δεν άνηκε στο Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης αλλά στην αρμοδιότητα του εκάστοτε Αυτοκράτορα Κωνσταντινούπολης.
Επίσης το έτος 1584-87 έγινε άλλη μια προσπάθεια αρπαγής της επισκοπής Σερβίων από τον Αχρίδων Ιωακείμ. Το έτος 1584 ο επίσκοπος Ιωάσαφ εξέπεσε της επισκοπής με απόφαση του Θεσσαλονίκης λόγω ενός σκανδάλου και έμεινε η επισκοπή Σερβίων ακέφαλη για τέσσερα χρόνια. Στο διάστημα αυτό ο Ιωακείμ προσπάθησε να την σφετεριστεί αλλά το πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης αθώωσε τον Ιωάσαφ το 1588 και επέστρεψε την επισκοπή Σερβίων στην Θεσσαλονίκη.
Ο αείμνηστος Αθανάσιος Τσαρμανίδης που χρησιμοποιούμε πάρα πολύ τον θησαυρό των βιβλίων του αναφέρει ότι ο διάδοχος του Ιωάσαφ δεν ήταν ο Γερόντιος , ο οποίος αναφέρεται στην επιγραφή ανιστόρησης(αγιογράφισης) στο υπέρθυρο της εισόδου του ναού των Αγίων Αναργύρων Σερβίων αλλά ήταν προηγούμενός του. Αυτό γιατί το όνομά του Γερόντιου αναφέρεται σε επικυρωτικό συνοδικό συγιλλιώδες γράμμα του 1541 με το οποίο 68 μητροπολίτες μεταξύ τους και ο Γερόντιος επιβεβαιώνουν την ανεξαρτησία και ακεραιότητα της υπό του Πατριάρχου Ιερεμία ανεγειρόμενη μονή Σταυρονικήτα και των εξαρτημάτων της.
Αρα το έτος ΖΙ Η (1510μχ) πρέπει να θεωρηθεί το σωστό στην επιγραφή της αγιογράφησης στο υπέρθυρο του ναού των Αγίων Αναργύρων όχι το ΖΡΗ (1600μχ) όπως αναφέρει ιστορικός ο Ανδρέας Ξυγγόπουλος λόγω της απόσταση μεταξύ του Ι και του Η.
Τρίτη, Οκτωβρίου 10, 2023
Εκλογή βοηθού Επισκόπου στην Ιερά Μητρόπολη Σερβίων & Κοζάνης
Εκλογή βοηθού Επισκόπου στην Ιερά Μητρόπολη Σερβίων & Κοζάνης
Με πολλή χαρά αγγέλλεται στο Χριστεπώνυμο πλήρωμα της Τοπικής μας Εκκλησίας ότι η συνελθούσα σήμερα, 9 Οκτωβρίου, Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος υπό την Προεδρία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών & πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου Β’, ψήφισε και αποφάσισε την παραχώρηση μιας θέσεως Βοηθού Επισκόπου στην Ιερά Μητρόπολή μας.
Πρόκειται για ένα σημαντικό γεγονός στην πορεία της ιστορικής Ιεράς Μητροπόλεώς μας, το οποίο θα βοηθήσει στην καλύτερη διαποίμανσή της, με σκοπό την πνευματική ωφέλεια και εποικοδομή του φιλοχρίστου λαού της. Τελευταία φορά που η Τοπική Εκκλησία είχε Βοηθό Επίσκοπο ήταν από το 1915 έως το 1918 τον Επίσκοπο Ειρηνουπόλεως Φώτιο Μανιάτη, μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη.
Κατόπιν ψηφοφορίας υπό της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος για την θέση αυτή εξελέγη να διακονήσει ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεώς μας Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου κ. Χριστοφόρος Αγγελόπουλος, με τον τίτλο του Βοηθού Επισκόπου της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Αμφιπόλεως, μίας ιστορικής Επισκοπής του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Αυτός θα είναι ο λόγος της αυριανής, Τρίτη 10 Οκτωβρίου ε.ε., χαρμόσυνης κωδωνοκρουσίας στις 10:30 π.μ. από τους Ιερούς Ναούς της Κοζάνης, των Σερβίων και του Βελβενδού.
Όσον αφορά την Χειροτονία του Θεοφιλεστάτου εψηφισμένου Βοηθού Επισκόπου Αμφιπόλεως η Ιερά Μητρόπολις θα ενημερώσει το πλήρωμα της καθ’ ημάς Ιεράς Μητροπόλεως με Δελτίο Τύπου.
Η Ιερά Μητρόπολις Σερβίων και Κοζάνης «ἐν ἑνὶ στόματι καὶ μιᾷ καρδίᾳ» εύχεται «ἡ Θεία Χάρις, ἡ πάντοτε τὰ ἀσθενῆ θεραπεύουσα καὶ τὰ ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα» να χαριτώσει, ενισχύσει, φωτίσει και καθοδηγεί τον εφηφισμένο Επίσκοπο στην νέα, από υψηλότερη θέση, διακονία του, προς δόξαν Θεού και έπαινον της Τοπικής μας Εκκλησίας.
Από την Ιερά Μητρόπολη
