Serviotikos: Σεπτεμβρίου 2023

Σάββατο, Σεπτεμβρίου 30, 2023

Θέμα Σερβίων

Το Θέμα Σερβίων ήταν διοικητική διαίρεση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Δημιουργήθηκε από τον αυτοκράτορα Βασίλειο τον Β΄ μετά την νίκη του επί των Βουλγάρων το 1020μ.Χ. όταν απέσπασε την περιοχή των Σερβίων από το Θέμα Θεσσαλονίκης και την ενέταξε εκκλησιαστικά στην αρχιεπισκοπή Αχρίδος μαζί με την περιοχή των Σταγών(Μετεώρων). Η περιοχή των Σταγών επέστρεψε εκκλησιαστικά επί Μανουήλ Κομνηνού (1143-1180) στη δικαιοδοσία της Λάρισας αλλά παρέμεινε διοικητικά στο Θέμα Σερβίων. Ήταν από τα μικρά σε έκταση αλλά και συνοριακά θέματα που αποκαλούνταν στρατηγίδες κατά τον 12ο αιώνα.

Η Στρατηγίς αναφέρεται σε εκκλησιαστικό έγγραφό του 1163 σαν Θέμα που περιλάμβανε εκτός τα Σέρβια και την περιοχή των Σταγών στην Θεσσαλία^[1]. Έδρα της ήταν το Κάστρο των Σερβίων στα σημερινά Σέρβια Κοζάνης.

Το θέμα έχασε την υπόστασή του με την Δ΄Σταυροφορία και την κατάλυση του Βυζαντινού κράτους.(1204).Δεν επαναδημιουργήθηκε μετά την ανακατάληψη των Σερβίων από τους Θεόδωρο Δούκα για το Δεσποτάτο της Ηπείρου.

Γνωστοί διοικητές του Θέματος Σερβίων κατά τα τέλη του 10ου αιώνος είναι ο Μαγηρίνος στρατηγός και κατά τον 11ο αιώνα ο Μιχαήλ Αυξεντιώτης βεστάρχης στρατηγός.

Η σύνδεση αυτή διοικητική και εκκλησιαστική των Σερβίων με την περιοχή των Σταγών (σημερινή Καλαμπάκα ) δεν έπαψε να υπάρχει για πολύ καιρό. Ο άγιος Ιάκωβος , επίσκοπος των Σερβίων , 150 χρόνια μετά την διάλυση του θέματος Σερβίων, όταν θα συναντήσει τον άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη με την συνοδεία του στην Βέροια, θα του μιλήσει για την ύπαρξη θεόρατων βράχων την περιοχή των Μετεώρων κοντά στους Σταγούς ως ιδανικό μέρος για άσκηση και απομόνωση. Μάλιστα θα τους δώσει δικό του άνθρωπο για να τους οδηγήσει εκεί. Έτσι ο όσιος Αθανάσιος θα ξεκινήσει εκεί την μοναστική πολιτεία.

Από την wikipedia και το βιβλίο του Αθανάσιου Τσαρμανίδη |"Επίλεκτες πηγές ιστορίας της Επαρχίας Σερβίων" με συμπληρώσεις δικές μας.

Τετάρτη, Σεπτεμβρίου 20, 2023

Η πυρπόληση του ναού της Αγίας Κυριακής το 1877 και άλλα ιστορικά τινά.

Την νύχτα στις 20 Νοεμβρίου του έτους 1877, ξημέρωμα Τρίτης 21 Νοεμβρίου, το Επισκοπείο (η κατοικία το Επισκόπου), ο Επισκοπικός Ναός της Αγίας Κυριακής μαζί με το σχολείο, που στεγαζόταν στο προαύλιο χώρο της, πυρπολούνται και καταστρέφονται ολοκληρωτικά.

Τα γεγονότα τα περιγράφει επιστολή του διευθυντή του Ελληνικού Προξενείου στα Βίτωλα (Μοναστήρι) κ. Σκωτίδη στον Χαρίλαο Τρικούπη στις 30 Νοεμβρίου του 1877.

Την εποχή εκείνη λόγω του Ρωσοτουρκικού πολέμου επικρατούσε αναταραχή στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Θέλοντας να ενισχύσει τα σύνορα με την Ελλάδα επιστράτευσε Γκέκηδες και ντόπιους επίστρατους κονιάρους. Αυτοί δημιούργησαν κατά την μετάβασή τους στην Λάρισα προβλήματα στους Χριστιανούς της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας για αρκετούς μήνες.

Φύλακες των κάστρων (Μουσταφίζ), κάτι σαν τάγματα Εθνοφυλακής, μετά από διαμαρτυρίες των Χριστιανών μετακινήθηκαν στην περιοχή της Μακεδονίας για να επιβάλουν την τάξη.

Κάποιο σώμα από Μουσταφίζ, αναφέρει ο πρέσβης Σκωτίδης , που φιλοξενούνταν τον καιρό εκείνο στα Σέρβια δεν αρκέστηκε στη διαμονή του στα Πανδοχεία αλλά μπήκαν στο Επισκοπείο και κατέλαβαν τα υπόγεια δωμάτια του τοποθετώντας σε αυτά και πολεμοφόδια τα οποία έφεραν μαζί τους.

Μετά όμως από διαμαρτυρίες του Επισκόπου Σερβίων και Κοζάνης στην Οθωμανική πολιτική και στρατιωτική διοίκηση διατάχτηκε η έξοδος των Μουσταφίζ.

Αυτοί όμως δυσαρεστήθηκαν από το γεγονός και θέλοντας να εκδικηθούν τον Επίσκοπο, κοντά στα μεσάνυχτα της 20 προς 21 Νοεμβρίου , αφού έβγαλαν τα πολεμοφόδια από τα υπόγεια δωμάτια του Επισκοπείου τα έβαλαν φωτιά(τα δωμάτια) και μέσα σε λίγο χρόνο κάηκε το Επισκοπείο μαζί με ξυλεία που βρισκόταν τοποθετημένη δίπλα σε αυτό προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για ανέγερση Ναού. (Δεν αναφέρεται ποιος ήταν ο ναός. Τα ξύλα χρησιμοποιούνται για την κατασκευή της στέγης. Πιθανώς ο ναός το Αγίου Νικολάου ή κάποιο από τα εξωκλήσια του βυζαντινού λόφου).

Ακολούθησε νέα διαμαρτυρία από τον Μητροπολίτη αλλά οι Οθωμανοί για να καλύψουν την κατάσταση δήλωσαν πως ο εμπρησμός οφείλεται σε φωτιά που ρίξανε από έξω οι Χριστιανοί για να καούν οι Μουσταφίζ.

Μαζί με το Επισκοπείο πυρπολήθηκε ο Ναός της Αγίας Κυριακής καθώς και το Σχολείο στον προαύλιο χώρο της Εκκλησιάς. Υπάρχει περίπτωση το Επισκοπείο μαζί με τον ναό της Αγίας Κυριακής να αποτελούσαν ένα και το αυτό κτήριο.

Μετά από δύο χρόνια στις 25-Μαίου του 1879 επί Ευγενίου ο Επισκοπικός Ναός της Αγίας Κυριακής ανακατασκευάζεται με χρήματα του Ναού και επίβλεψη των πολιτών της. Στο υπέρθυρο της εισόδου στον κυρίως ναό διαβάζεται η επιγραφή :

ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΥΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΙΕΡΩΤΑΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΕΚΤΙΣΘΗ Ο ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΟΥΤΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΜΕΝ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΔΑΠΑΝΗ ΔΕ ΕΚ ΤΩΝ ΕΑΥΤΗΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΩΝ ΣΕΡΒΙΑ 1879 ΜΑΙΟΥ 25]

Το σχολείο από το 1884 ξεκίνησε η λειτουργία του ως μικτό σχολείο και λειτουργεί με χρήματα από το ταμείο της Αγίας Κυριακής (λειτουργικά έξοδα και πληρωμή δασκάλων). Δεν ξέρουμε αν λειτούργησε στο ίδιο κατεστραμμένο κτήριο. Το πιό πιθανόν να λειτουργησε σε άλλο κτήριο. Σε έκθεση του γενικού προξενείου Ελασσώνας το 1900 αναφέρεται ότι το σχολείο των Σερβίων οικοδομήθηκε προ τριετίας (1897) και μπορεί να θεωρηθεί ως ένα από τα καλύτερα σχολεία των πόλεων της Μακεδονίας. Το 1907 μετά από αίτημα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως εκδίδεται φιρμάνι για ανακατασκευή του σχολείου και άδεια λειτουργίας του ως σχολείου θηλέων (Παρθεναγωγείου) με έξοδα του Ναού της Αγίας Κυριακής.

Το φιρμάνι αυτό μεταφρασμένο το έχουμε δημοσιεύσει. Μιλάει για ανακατασκευή του σχολείου στον προαύλιο χώρο της Αγίας Κυριακής που κάηκαν μαζί.

Το έτος 1902 σε επιστολή του αρχείου της Μητρόπολης περιγράφονται μερικές παλαιότερες ενέργειες του Μητροπολίτη Κωνστάντιου στα Σέρβια κατά την πρώτη επίσκεψή του το 1889.

Σε αυτό το έγγραφο αναφέρεται για τον ναό της Αγίας Κυριακής ότι το 1889 διατηρεί έναν και μόνο δάσκαλο και ότι αποτελείται από τέσσερις ξερούς τοίχους και το τέμπλο αποτελείται από τέσσερις ακατέργαστες σελίδες με τρεις εικόνες και τρία κανδήλια. Για την εκκλησία αναφέρει η επιστολή ο Κωνστάντιος φρόντισε με εράνους και ως συνοδικός στο Πατριαρχεία ζητώντας βοήθεια από μονές του Αγίου Όρους να γεμίσει με τα απαραίτητα για την λατρεία.

Το 1902 ο Ναός της αγίας Κυριακής συντηρούσε πλήρη αστική σχολή με επτά τάξεις και νηπιαγωγείο και τέσσερις δασκάλους. Επίσης σημειώνεται στην επιστολής του 1902 η έλλειψη Παρθεναγωγείου.

Η λειτουργία ομιλίας περιορίζεται σε 200 χαρακτήρες

Επιλογές : Ιστορία : Σχόλια : DonateΚλείνω

Παρασκευή, Σεπτεμβρίου 15, 2023

21% λιγότερες εγγραφές μαθητών στο Δήμο Σερβίων την σχολική χρονιά 2023-2024-Μείωση μαθητικού δυναμικού κατά 10% και στο Δήμο Κοζάνης

871 μαθητές και νήπια εγγράφτηκαν φέτος στις σχολικές μονάδες της Π.Ε. Κοζάνης έναντι 933 την περσινή χρονιά , μια πτώση 6, 5%.Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι η κατάσταση που επικρατεί και στο Δήμο Κοζάνης . Από τα 514 νήπια και μαθητές την σχολική χρονιά 2022-2023 , οι εγγραφές φέτος ανέρχονται στις 460 καταγράφοντας πτώση της τάξης του 10%.

Στο Δήμο Εορδαίας , στο Δήμο Βοΐου και στο Δήμο Βελβεντού δεν παρατηρούνται ιδιαίτερες διακυμάνσεις σε σχέση με την περσινή χρονιά. Λιγότερες εγγραφές υπάρχουν και στο Δήμο Σερβίων με 38 μαθητές και νήπια φέτος έναντι 49 την περσινή σχολική χρονιά , μια πτώση 21%.

	ΣΧΟΛ.ΕΤΟΣ 2022-2023	ΣΧΟΛ.ΕΤΟΣ 2023-2024
ΔΗΜΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ	514	460
ΔΗΜΟΣ ΕΟΡΔΑΙΑΣ	270	271
ΔΗΜΟΣ ΒΟΪΟΥ	82	85
ΔΗΜΟΣ ΣΕΡΒΙΩΝ	49	38
ΔΗΜΟΣ ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ	18	18