Βιοηθικά διλήμματα και η Εκκλησία

Γράφει ο Μοναχός Μωυσής, Αγιορείτης

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 13/9/2009



Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι η μεγάλη πρόοδος της υπομονετικής και επιμελούς επιστημονικής μεθόδου και έρευνας στις ημέρες μας έχει δημιουργήσει μια "βιολογική επανάσταση", όπως ονομάστηκε.



Οι πρωτοπόροι αυτοί γενετικοί χειρισμοί, που αναφέρονται στην αρχή και το τέλος της ζωής, δημιουργούν οπωσδήποτε κάποια σοβαρά ηθικά προβλήματα, που από καιρό έχουν επισημανθεί από ειδικούς. Πολλοί δικαιολογημένα μιλούν για μια νέα διατύπωση και επαναπροσδιορισμό των ορίων και πλαισίων για το δέον και το ήθος της ιατρικής επιστήμης. Η βιολογική, λοιπόν, καλείται σήμερα να απαντήσει σε καυτά ερωτήματα.

Η ανθρώπινη παρέμβαση στους φυσικούς νόμους της ζωής θέλει σίγουρα μεγάλη διάκριση, αρετή που δυστυχώς πολύ απουσιάζει στους δύσκολους καιρούς μας. Κάθε ζωή είναι πάντοτε ιερή. Δεν είναι εύκολο να πούμε πώς μπορούμε, όποτε θέλουμε, να παρεμβαίνουμε στη ζωή, για να την αφαιρέσουμε ή ακόμη και να την παρατείνουμε με δόλιους τρόπους. Ποιος είναι εκείνος ο τόσο σοφός, που μπορεί να θέσει αυστηρούς κανόνες στην απόλυτη τήρηση του σεβασμού της ανθρώπινη ζωής;

Η γνώση, η σοβαρότητα, η σύνεση, η διάκριση μπορούν να συνεισφέρουν πολλά στον απαραίτητο αυτό προβληματισμό. Κανείς καταρχάς δεν πρέπει να φοβάται σε έναν τέτοιο διάλογο. Να μη δικαιολογηθεί και δεν προσέλθει σε ένα τόσο σοβαρό διάλογο. Θέση στο τραπέζι αυτό έχει ο επιστήμονας. Ο ιατρός. Ο φιλόσοφος. Ο θεολόγος. Ο κοινωνιολόγος. Ο νομικός. Η κοινωνία και η εκκλησία, η επιστήμη και η θρησκεία, άνετα και άφοβα να συζητήσουν ειλικρινά. Η αγάπη, η κατανόηση, η υπομονή θα βοηθήσουν πολύ στην ανεύρεση της ελευθερώτριας αλήθειας. Η ευθύνη όλων είναι ιδιαίτερα μεγάλη.

Ως αγιορείτης μοναχός ταπεινά έχω να καταθέσω μια δισχιλιετή παράδοση ορθόδοξης ανθρωπολογίας. Ο Θεός μας είναι όλο αγάπη. Η άκρα φιλανθρωπία του Θεού τον κάνει να παρεμβαίνει συνεχώς στον κόσμο ευεργετικά. Ο άνθρωπος είναι τέλεια ελεύθερος να αγαπήσει ή να απορρίψει τον Θεό. Ο Δημιουργός Θεός θέλει συνδημιουργό το πλάσμα του και όχι αυτονομημένο. Ο Χριστός παρουσιάζεται στο ευαγγέλιο ως ιατρός ψυχών και σωμάτων, ως πατέρας, φίλος και αδελφός.

Τα βιοηθικά διλήμματα είναι αρκετά δύσκολα. Δεν μπορούμε να πούμε ότι οι απαντήσεις είναι πάντοτε εύκολες. Άστοχες επεμβάσεις στην αρχή της ζωής μπορούν να δημιουργήσουν τεράστια ψυχολογικά προβλήματα σε γονείς και παιδιά. Να αφήσουν ψυχικούς τραυματισμούς, που θα συνοδεύουν όλη τη ζωή. Όπως λίαν ευστόχως παρατηρεί ο καθηγητής Α.Μ. Σταυρόπουλος, "η εκκλησία δεν έχει δικαίωμα, εφ' όσον της το ζητούν ή εφ' όσον διαπιστώνει μια δυσκολία, να μην προστρέξει με ευήκοον ους στην κραυγή του κόσμου, όσο σιγανή και αν είναι αυτή, και να ακροαστεί και κραυγές και ψιθύρους". Η Ορθόδοξη Εκκλησία, για παράδειγμα, είναι καταρχάς θετική στο θέμα των μεταμοσχεύσεων και θεωρεί την πράξη του αγαθού δότη θεάρεστη και ευλογημένη. Ο λήπτης φυσικά δεν λαμβάνει επίγεια αθανασία.

Υπάρχουν πολλά και μεγάλα θέματα βιοηθικά που απασχολούν και προβληματίζουν πολλούς πολύ και χρειάζεται μια υπεύθυνη τοποθέτηση. Θέματα ιατρικά υποβοηθούμενης ανθρώπινης αναπαραγωγής, προγενετικής διάγνωσης, γενετικής πρόβλεψης, θεραπευτικής παρέμβασης, κλωνοποίησης σωματικών κυττάρων για την ανάπτυξη ιστών και οργάνων, ευθανασίας, μεταμοσχεύσεων και αρκετά συναφή. Η Εκκλησία μας δικαιολογημένα σε ορισμένα από αυτά είναι τελείως απορριπτική, άλλα τα συζητά και άλλα τα επιτρέπει με βάση πάντοτε την αγάπη, την αλήθεια και το σεβασμό της ιερότητας της ζωής και του μοναδικού ανθρωπίνου προσώπου.

Εδώ φυσικά δεν μπορούμε να δώσουμε εμείς τελικές απαντήσεις. Ας μελετάμε, ας συζητάμε, ας ακούμε, ας προσέχουμε, ας συμπονάμε. Μην πηγαίνουμε σε ένα διάλογο προαποφασισμένοι να καταδικάσουμε. Η αλήθεια έχει μαζί της και την αγάπη.