Σαρακοστή

Η Σαρακοστή είναι μια περίοδος νηστείας της Ορθόδοξης Εκκλησίας η οποία διαρκεί σαράντα ημέρες. Αυτό δηλώνει και το όνομα της Τεσσαρακοστή. Ξεκινάει από την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει την Κυριακή των Βαΐων. Στην πραγματικότητα τελειώνει μόνο η περίοδος αυτή ενώ η νηστεία συνεχίζεται κατά την Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών.

Είναι μια προετοιμασία των πιστών για τη Μεγάλη Εβδομάδα. Στην πραγματικότητα οι ημέρες της Σαρακοστής είναι 42 κλείνοντας 6 εβδομάδες αλλά δεν νηστεύονται οι 25 Μαρτίου και η Κυριακή των Βαΐων ημέρες κατά τις οποίες τρώμε ψάρι συνήθως.

Στην σαρακοστή δεν νηστεύονται τα Σάββατα και οι Κυριακές. Όλες οι άλλες ημέρες θεωρούνται ημέρες νηστείας.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό της Σαρακοστής είναι ότι κατά την περίοδο αυτή δεν γίνονται γάμοι και βαφτίσεις.

Αλλά το ερώτημα είναι πως πρέπει να νηστεύουμε;

Θα παραθέσουμε μερικά αποσπάσματα από αγίους της Εκκλησίας μας που μιλάνε για τη νηστεία.


Ο Άγιος Νεκτάριος για τη νηστεία.

Αποσπάσματα από μια επιστολή που έστειλε σε μοναχές.

«Η υγεία είναι το πρώτιστο το οποίο πρέπει να έχετε. Μάθετε ότι αυτοί που δεν έχει γίνει ακόμη τέλειοι, για να μην πω αυτοί που έχουν μπει ήδη στο στάδιο για να αγωνιστούν, εάν δεν έχουν υγεία, καταβάλλονται και αποκάμνουν , διότι ακόμα στερούνται του ηθικού σθένους, που ενισχύει τους τέλειους. Η υγεία γι’ αυτόν που δεν είναι τέλειος είναι το αυτοκίνητο όχημα, που γέρνει τον αθλητή στο τέρμα του αγώνα. Γι’ αυτό σας συνιστώ διάκριση σε όλα και φρόνηση και σας συμβουλεύω να φεύγετε τα άκρα∙ οι αυστηρότητες δεν πηγαίνουν μαζί με τα μέτρα της αρετής. Αυτός που δεν έχει υψηλές ηθικές αρετές και ταυτόχρονα συναγωνίζεται με τους τέλειους και θέλει να ζει με αυστηρότητα, όπως οι άγιοι ασκητές, αυτός, διατρέχει τον κίνδυνο της υπερηφάνειας και της πτώσης. Να ζείτε με ταπεινότητα καρδιάς και ως αρχάριοι δόκιμοι για να σας σκεπάζει το έλεος του Θεού. Το κεφάλαιο της νηστείας είναι ανάγκη να συμβαδίζει με την υγεία σας, για να μην αναγκαστείτε να εγκαταλείψετε μετά την έρημο και να ζείτε στις πόλεις για θεραπεία της ασθενής σας σάρκας. Η τροφή δεν σας ανεβάζει μπροστά στο Θεό. Θα επιθυμούσα, εάν πρόκειται να επιστρέψετε στις πόλεις γι’ αυτό το λόγο, να τρώτε ότι βρείτε για χάρη της υγείας σας για να μένετε στην έρημο και να προσεύχεστε. Αν είστε υγιείς θα προκόψετε, εάν δεν είστε υγιείς τότε μάταιοι οι κόποι σας.»

«Για την Τεσσαρακοστή σας λέγω να την περάσετε με σοφία και σύνεση , κανονίζοντας τη νηστεία και τα αναγνώσματα και οι προσευχές να είναι σύμφωνα με το μέτρο, που σας υποδεικνύει η αντοχή σας ή ο πόθος σας.

…Εάν δεις ότι εξασθενήστε, να λιγοστεύετε κάπως τις ακολουθίες. Εάν καμία από τις νεότερες πεινά το βράδυ, μπορεί να λαμβάνει λίγο ψωμί ή νερό, επειδή βρίσκονται στην ανάπτυξη τους και δεν πρέπει να αποστερούνται από τα αναγκαία της διατροφής και της παροχής αυτών που χρειάζεται το αναπτυσσόμενο σώμα , για να μη βλαφτεί.

Όταν περάσει ο χρόνος της ανάπτυξης, τότε μπορεί αν νηστέψουν και να τρώνε μια φορά τη μέρα.

Ο γυναικείος οργανισμός πλάστηκε, για να έχει περισσότερη ανάγκη, διότι προορίστηκε για μεγαλύτερες εξαντλήσεις∙ γι’ αυτό οι γυναίκες που θέλουν να μιμηθούν τους άνδρες στην διατροφή( νηστεία) εξαντλούνται γρήγορα∙ η γυναίκα έχει από τη φύση της περισσότερη τροφή και περισσότερου ύπνου.

Να θυμάστε ότι είστε γυναίκες και να μη συναγωνίζεστε τους άνδρες. Υπόδειγμα να έχετε τις γυναίκες και από αυτές όχι αμέσως όλη τους τη ζωή∙ για αυτό πρέπει να διαιρεθεί στη ζωή της ασκήσεως και στη ζωή της ηθικής τελειότητας.

Όταν βλέπετε πολλή άσκηση , να γνωρίζετε ότι υπάρχει μεγάλη ηθική αρετή , η οποία υποστηρίζει την άσκηση του σώματος, διότι πρέπει να γνωρίζουμε καλά ότι η δύναμη της ψυχής ενισχύει και υποστηρίζει το σώμα στους αγώνες. Χωρίς ψυχικό σθένος και οι μεγάλες ασκήσεις είναι αδύνατες, και εάν κάποιος τολμηρός αναλάβει μεγάλες ασκήσεις πριν κάνει σθεναρή την ψυχή του με ηθικές αρετές, αυτός θα πλανηθεί και θα πέσει.

Γι’ αυτό αξιώνω, θέλω , επιθυμώ , επιποθώ να βαδίζετε το δρόμο της άσκησης σε όλα, ζώντας σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πολιτεύματός σας και σύμφωνα με τις απαιτήσεις για τη συντήρηση του σώματός σας και της υγείας σας και να ζητάτε την ηθική τελειότητα.»
« Γιατί πολλοί και με νηστείες και με αγρυπνίες αγωνίστηκαν , και αναχώρησαν στην έρημο, και ασκήθηκαν στην ακτημοσύνη στο έπακρο, και κατόρθωσαν μεγάλη ελεημοσύνη, σε σημείο που να μην έχουν τίποτα άλλο να δώσουν, σύμφωνα με την επιθυμία τους και την προαίρεση τους και κάθε άλλη αρετή επέδειξαν , ύστερα όμως με ελεεινό τρόπο έπεσαν και γλίστρησαν σε κακία∙ και αυτό το έπαθαν επειδή δεν είχαν το χάρισμα της διάκρισης∙ καθώς έλεγε και ο Μέγας Αντώνιος και όλοι οι Πατέρες.»

«… περισσότερο κινδύνευσα με την άμετρη ασιτία και αγρυπνία, παρά από το πολύ φαγητό και τον άμετρο ύπνο…»


Αγίου Φωτίου

Νηστεία απ’ το Θεό είναι μαζί με την στέρηση των τροφών και η απομάκρυση απο τις αμαρτίες, απ’ τον φθόνο , το μίσος, την συκοφαντία, και τα άλλα κακά. Νηστεύοντας όλα αυτά αυτός που κάνει πραγματική νηστεία που την υπολογίζει ο Θεός, οφείλει να φεύγει μακρυά με άλματα μ’ όλη του τη δύναμη και όλη του την γρηγοράδα και να μένει άκαμπτος και ασάλευτος στις διαβολικές επινοήσεις· αυτός όμως που ασκεί την στέρηση απο τα φαγητά και δεν τηρεί την εγκράτεια απο τα γνωστά πάθη, μοιάζει με εκείνον που ρίχνει γερά θεμέλια στο κτίσιμο του σπιτιού του, όμως κατοικεί μαζί με φίδια και σκορπιούς και έχιδνες σ’ αυτό. Διότι όπως στο σπίτι εκείνο το χτίσιμο των γερών θεμελίων γίνεται παγίδα θανατηφόρος σ’ αυτούς που πλησιάζουν,επειδή ρίχνουν ύπουλα το δηλητήριο τους τα ερπετά που έχουν εκεί φωλιάσει , έτσι και ο άνθρωπος εκείνος, που έχει θεμελιώσει στη νηστεία την διαφήμησή του απο τους ανθρώπους, μέσα του όμως προστατεύει τα πάθη, που μοιάζουν με θηρία, και γίνεται καταστρεπτικός στους ανθρώπους.

Νηστεύει τα φαγητά; Καλά κάνεις. Διότι αυτό είναι όπλο ενάντιο στα πάθη για εκείνους που ξέρουν βέβαια καλά να το χρησιμοποιούν. Νήστεψε και τον φθόνο, για να υπολογίζεται η νηστεία σου απ’ το Θεό σαν νηστεία και να μην είναι προσωπίδα κάτω απο την οποία καλύπτονται οι άλλες κακίες, έχοντας παραπέτασμα το πρόσχημα της ασιτίας. Νηστεύεις τα φαγητά; Νήστεψε και την κενοδοξία, νήστεψε την κατάκριση και την συκοφαντία.

Να αποφύγουμε την πλεονεξία, που προκαλέι την αδικία και εξορίζει την δικαιοσύνη, που απομακρύνει την αγάπη πρός τους αδελφούς και αγκαλιάζει την μισανθρωπία. Να αποφεύγουμε τα μεθύσια και την λαιμαργία, που είναι μητέρες της ακολασίας και της πορνείας... Ας αποφύγουμε τις ζήλιες και τις διαφωνίες και τις διαμάχες, που γεννούν επιβουλές και απο τις οποίες οι φόνοι προέρχονται, επειδή απο κακά σπέρματα φυτρώνουν κακα γεωργικά προϊόντα. Ας τα μισήσουε αυτά και ας τα φτύσουμε· ας αγαπήσουμε τις εντολές του Κυρίου και μ’ αυτές ας στολίσουμε τους εαυτούς μας. Ας εκτιμήσουμε την παρθενία, ας επιτύχουμε την πραότητα, ας διατηρήσουμε την αγάπη αναμεταξύ μας, ας φέρουμε στα σπίτια μας τη φιλοξενία, ας καρατήσουμε την εγκράτεια...