ΧΑΡΙΣΙΟΣ ΜΕΓΔΑΝΗΣ (1768-1823)

Γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1768. Οι ρίζες των μακρινών προγόνων του φτάνουν μέχρι το Βυζάντιο. Οι πρόγονοί του ήταν οπλαρχηγοί στην περιοχή των Σερβίων. Οι γονείς του κατάγονταν από το Ράχοβο Σερβίων.

Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στη Σχολή της Κοζάνης. Από τον Αμφιλοχία Παρασκευά «άκουσε» Λογική, Ηθική και όλα τα μαθήματα που δίδασκε αυτός. Φοίτησε επίσης για δύο χρόνια στη Σχολή Λειβαδίου την οποία διεύθυνε ο Διονύσιος παρακολούθησε Ρητορική, Φιλοσοφία και Μαθηματικά.

Στην Κοζάνη παντρεύτηκε την κόρη του πλούσιου εμπόρου Γ. Κόνδη. Για ν’ αποφύγει την ιεροσύνη, προς την οποία τον πίεζαν οι τοπικοί άρχοντες, καθώς του ήταν όχι και τόσο κοντά στα πνευματικά του ενδιαφέροντα, έφυγε για την Πέστη της Ουγγαρίας, όπου έμεινε τρία χρόνια, δάσκαλος στην εκεί ομογένεια. Είχε οξύτατο μυαλό, επιμελής, εύγλωτος, ευλαβής και άριστος στα εκκλησιαστικά.

Από το 1794 εμφανίζεται ιερεύς με ελάχιστες όμως παρουσίες στην εκκλησία όσο για να κοινωνεί των Αχράντων Μυστηρίων. Συνέβαλε στο να ιδρυθεί νέο οίκημα για τη Σχολή της Κοζάνης όπου και δίδαξε Κατήχηση, Ζωολογία, Χημεία, Ρητορική, Φυσική. Δίδασκε επίσης κατ’ οίκον ιερά μαθήματα και ρητορική. Στη διδασκαλία του ήταν οπαδός της Σωκρατικής μεθόδου γι’ αυτό και έκανε μαθήματα στην αγορά, στους περιπάτους, στην εξοχή και παντού όπου βρισκόταν και το επέτρεπαν οι συνθήκες.

Στην εμφύλια τοπική διαμάχη μεταξύ Ρούση Κοντορούση και Γ. Αυλιώτη έχασε τα περιουσιακά του στοιχεία και για να επιβιώσει ασκούσε το επάγγελμα του διορθωτή ρολογιών το οποίο είχε μάθει στην Πέστη. Από του γιατρούς Σακελλάριο και Περδικάρη διδάχτηκε ιατρική μελετώντας ταυτόχρονα τα συγγράμματα του Ιπποκράτη, Γαληνού, Τραλλιανού, Διοσκουρίδη και την παθολογία του Ουφελάνδρου.

Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία από τον Δημήτριο Τακιατζή. Πέθανε το 1823 από φόβο, όπως μνημονεύει στην Ιστορία της Κοζάνης ο Π. Λιούφης. Προσκλήθηκε στα Σέρβια σαν γιατρός από κάποιο μπέη για να τον θεραπεύσει. Εκεί διαπίστωσε την ανίατη ασθένεια από την οποία έπασχε αυτός και έπαθε αποπληξία από το φόβο του με τις απειλές του άρρωστου Τούρκου, ότι θα του κόψει το κεφάλι αν δεν τον θεραπεύσει.

Έγραψε πολλά συγγράμματα που εκδόθηκαν στην Βιέννη κι άλλα έμειναν ανέκδοτα. Εκδόθηκαν τα εξής: «Ελληνικό Πάνθεον». « Οδηγία χριστιανική ορθόδοξος», «Χαρακτήρες ήτοι Λύχνος του Διογένους» κατά μίμηση των χαρακτήρων του Θεόφραστου, «Καλλιόπη Παλιννοστούσα ή περί ποιητικής μεθόδου», «Αγγελία», «Απογραφική έκθεσις του μεσημβρινού μέρους της Μακεδονίας». Ανέκδοτα έμειναν: «Ιστορία των Ηρώων», «Περιληπτική φαρμακολογία», «Επιτομή παθολογίας» που χάθηκαν όμως κατά την επιδρομή των Αλβανών στην Κοζάνη το 1830.