ΑΓΓΕΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΔΑΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΠΟΠΟΒΙΤΣ

        

         

     Ό Δημήτριος Παπαγιαννούσης, ο μετέπειτα Διονύσιος Πόποβιτς (Popovics Dénes), είναι ο μόνος μεταξύ των Ελλήνων της Ουγγαρίας, που κατόρθωσε να φτάσει ως το υψηλότερο ιεραρχικό εκκλησιαστικό αξίωμα και να καταλάβει το θώκο τής ’Επισκοπής της Βούδας. Μέχρι τώρα Έλληνες, Σέρβοι και Ούγγροι ερευνητές(1) έχουν μελετήσει επισταμένα τη ζωή και το έργο του και έχουν γραφεί πολλά γύρω από την ποικίλη καιπλούσια δράση του. Έγραψαν λ.χ. τι ο ’Επίσκοπος έχει γεννηθεί στά Σέρβια της Μακεδονίας γύρω στα 1750 και ότι συνέχισε τις σπουδές του μετά στη γειτονική με τη γενέτειρά του πόλη Κοζάνη, όπου και διορίστηκε, ύστερα από την άποφοίτησή του, ώς διδάσκαλος.

     Τό έτος 1785 διορίζεται από τον πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως επίσκοπος στο Βελιγράδι και σε συνέχεια το 1790 στη Βούδα. Όταν έφτασε στήν Ούγγαρία ο Δημήτριος Παπαγιαννούσης, όπως ήταν φυσικό, κατείχε άψογα την ελληνική γλώσσα, αλλά δεν κατείχε καλά τη σέρβική. Σάν αναγνώριση των υπηρεσιών του και της κολοσσιαίας μόρφωσής του, το 1797, ο βασιλέας απένειμε σ' αυτόν και στον υιόν του Ευφρόνιον Ραφαήλον τον τίτλο του ευγενούς, κατατάσσοντάς τους στην τάξη των Ούγγρων ευγενών

     Στη διάρκεια της επισκοπικής του δραστηριότητας κτίστηκαν οι περισσότερες ελληνικές εκκλησίες και τα περισσότερα σχολεία στην Ουγγαρία και με τ’ όνομά του συνδέεται και το σχέδιο της σύστασης της ελληνικής Παιδαγωγικής ’Ακαδημίας στη Βούδα. Είναι ακόμα γνωστό ότι ο επίσκοπος ενίσχυσε οικονομικά πολλούς πτωχούς, καθώς και σπουδαστές. Διακρίθηκε δέ για τη θερμή συμπαράστασή του στους συμπατριώτες Έλληνες αγωνιστές της ελευθερίας, οι όποιοι ύστερα από την πρώτη τους αποτυχία στις παραδουνάβιες ηγεμονίες είχαν καταφύγει στην Ουγγαρία.

    Ό Διονύσιος Πόποβιτς πέθανε σε προχωρημένη ηλικία. Τό φθινόπωρο τού 1827, ύστερα από μια ληστρική επίθεση πού έγινε εναντίον του, φαίνεται να υπέστη σοβαρό νευρικό κλονισμό και ύστερα από μικρό χρονικό διάστημα απεβίωσε.

     Πρόσφατα πετύχαμε να ανακαλύψουμε στο αρχείο τής ούγγρικής ορθόδοξης Εκκλησίας της Βουδαπέστης μια ανακοίνωση-αγγελία, γραμμένη στην ουγγρική, ελληνική, σέρβική και ρουμανική γλώσσα,  όποια έκδόθηκε τήν ημέρα τού θανάτου του’Επισκόπου. Το έλληνικό κείμενο της αγγελίας, το όποιο παρουσιάζει καί όρισμένα τυπογραφικά λάθη,

έχει ως εξής:

     Ό Πανιερώτατος και θεοφιλέστατος ’Επίσκοπος Κύριος Διονύσιος Πόποβιτζ, της παροικίας και ’Επισκοπής της εν βούδη ενεργία επισκοπίσας τριάκοντα επτά έτη, ποιμαντικώς εν τη αυτή ’Επισκοπή των μη ηνομένων Γραικών, ζήσας δε ογδοήκοντα εννέα έτη, και εις βαθύ γήρας ελάσας της ηλικίας αυτόν, τη 27η παρόντος κατά τους ανατολικούς, εξ αδυναμίας της γήρος, εξ’ ανθρώπων εγένετο. Τή 1 /13η / του ερχομένου μηνάς μέλλει μετακομίζεαθαι και ενταφιάζεσθαι το σώμα αυτού εν τω εν Σεντανδρέα κοιμητηρίω, οπού η Έπισκισκοπική καθέδρα κατέστικεν, επομένως και τα έθημα μνημόσυνα κατά το έθος και την τάξιν τής καθ’ ημάς Ανατολικής ’Εκκλησίας εκτελεσθήσονται τη 4/16η του αυτού.

     Βούδη Ίανουάρ: 27-η 1828.

   Αν προσέξουμε, λοιπόν, το παραπάνω κείμενο της αγγελίας, που αναφέρεται στο θάνατο του επισκόπου, θα δούμε καθαρά, ότι ο 89χρονος υπέργηρος απεβίωσε στη Βούδα πάνω στο 37ο έτος της άσκησης των επισκοπικών του καθηκόντων την 8η Φεβρουάριου 1828 (27η ’Ιανουάριου) καί την 13η Φεβρουάριου (1η Φεβρουάριου) ενταφιάσθηκε στον καθεδρικό ναό τς έπισκοπής τής Βούδας. ’Από τήν παραπάνω άνακοίνωση-άγγελία, λοιπόν, δύναται να ύπολογίσουμε ότι τό έτος γεννήσεως του Διονυσίου Πόποβιτς πρέπει να είναι το 1739 και σε καμία περίπτωση το 1750, όπως υποστηρίχθηκε μέχρι τώρα από την ιστορική ερευνά. Έτσι, από την άποψη αυτή, νομίζουμε πώς δεν έπεσε και πολύ έξω ό Άνδρέας Horvath όταν τοποθέτησε το έτος γεννήσεως τοϋ Έπισκόπου τό 1736(2).

                                                                 ÖDÖN FÜVES

      1. P. Rimskij, Zivotoopisanie Dionisia ot Popovica, Pravoslavnog episkopa, «Srpski Letopis» 95 (1857) 65-84. N. Π. Δελιαλή, ’Αναμνηστική εικονογραφημένη έκδοσις Παύλου Χαρίση...,Κοζάνη 1935,σ. 109-113. Ö. F ü ν es, Pejezetek a szentendrei görögök tórténetéból (Κεφάλαια από την ιστορία των Ελλήνων στό Συίντ-Έντρε), «Antik Tanulmânyok» 8(1961) 121. Nikanor episkopBacki, Dionisije Popovic episkop Budimski, «Glasnik» 49(1968) 168-171. J. A. Papadrianos, Ένας μεγάλος Μακεδόνας Από­δημος. Εύφρόνιος Ραφαήλ Παπαγιαννούσης - Πόποβιτς «Πνευματικοί άνδρες τής Μακε­δονίας κατά τήν τουρκοκρατίαν», Θεσσαλονίκη 1972, σ. 109-116.

2. Α. Η ο r V à t h, Πώς καθρεφτίζονται οι έλληνοουγγρικές σχέσεις στά άρχεία καί στις βιβλιοθήκες τής Δυτικής Μακεδονίας, «Τό Νέον Κράτος» 4 (1940)549. 2. Άποστ. Ε. Β α κ α λ ο π ο ό λ ο υ, 'Ιστορία τής Μακεδονίας 1354-18

 http://makedonikajournal.org/index.php/makedonika/article/viewFile/538/2298