Αστικοί μύθοι

http://kafenedaki.wordpress.com/2009/03/13/astikoimythoi/

Οι αστικοί μύθοι, είναι ιστορίες που διαδίδονται στο ευρύ κοινωνικό σύνολο, από στόμα σε στόμα. Άλλοτε βασισμένες σε πραγματικά γεγονότα αλλά διανθισμένες ανάλογα με το σκοπό που έπρεπε να εξυπηρετήσουν ή για να είναι σύμφωνες με τις παραδόσεις ενός τόπου. Άλλοτε δημιουργήματα της φαντασίας κάποιου, που διαδόθηκαν και με τον καιρό απέκτησαν διαστάσεις αληθινές. Παλαιότερα αφορούσαν κυρίως φαντάσματα, ηρωικές πράξεις, μιλούσαν για ακέφαλους καβαλάρηδες. Στην σύγχρονη εποχή, οι αστικοί μύθοι έχουν μεταλλαχθεί και βασίζονται κυρίως στην παραπληροφόρηση, πολλές φορές μάλιστα χρησιμοποιούνται ακόμα και για στοχευμένες επιθέσεις μεταξύ ανταγωνιστικών εταιρειών.
Μύθοι & Θρύλοι
Ο «μύθος», όπως ακριβώς το λέει και η λέξη, είναι μια φανταστική ιστορία, που το περιεχόμενο της δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Μπορεί βέβαια να εμπλουτιστεί με διάφορα στοιχεία που προσανατολίζουν σε μια αληθοφάνεια, αλλά η ουσία δεν αλλάζει. Είναι παραμύθι.


Στην περίπτωση του «θρύλου», έχουμε να κάνουμε με αληθινά γεγονότα τα οποία με την πάροδο του χρόνου τροποποιήθηκαν, εμπλουτίστηκαν, έγιναν μεγαλειώδη και απέκτησαν ακόμα και παραδειγματικό χαρακτήρα, είτε προς αποφυγή, είτε προς μίμηση.
Η ιστορία είναι γεμάτη από «μύθους» και από «θρύλους». Ιστορίες που ακόμα και σήμερα που ζούμε στην εποχή του ρεαλισμού και της εύκολης πρόσβασης στη γνώση, εξακολουθούν να εντυπωσιάζουν και σε πολλές περιπτώσεις εκλαμβάνονται ως αληθινοί. Ο βασιλιάς Αρθούρος και το Κάμελοτ είναι ένα κλασσικό παράδειγμα «μύθου», που στη συνείδηση του κόσμου έχει περάσει ως αλήθεια. Μια ιστορία που ενισχύθηκε κατά την περίοδο της προεδρίας John F. Kennedy, καθώς έπρεπε να πλασαριστεί η κυβέρνηση, ως αυτή η οποία θα επέφερε τις αξίες του Κάμελοτ (δικαιοσύνη, ειρήνη, ισότητα, ανεξιθρησκία), στην τότε ταραγμένη από φυλετικούς αγώνες κοινωνία των Η.Π.Α. Η «Ιλιάδα» είναι ένα επίσης τρανό παράδειγμα μιας «θρυλικής» ιστορίας, που βασίστηκε σε πραγματικά γεγονότα, αλλά η φαντασία του Ομήρου και οι προσθήκες των τροβαδούρων που την διαιώνισαν, την έκθεσαν κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αιτιολογήσει και να εξυμνήσει τους Έλληνες, που στην πραγματικότητα στράφηκαν κατά των Τρώων για καθαρά επεκτατικούς λόγους και για τον έλεγχο του Εύξεινου Πόντου.
Σύγχρονοι αστικοί μύθοι
Στις μέρες μας, οι αστικοί μύθοι, έχουν πολλαπλασιαστεί και σε αυτό έχει βοηθήσει το διαδίκτυο. Εάν κάποτε χρειαζόταν χρόνια ολόκληρα για να διαδοθεί μια ιστορία και να ενσωματωθεί στη λαϊκή συνείδηση, σήμερα αυτό γίνεται στον χρόνο που απαιτείται για ένα κλικ στο send ενός e-mail. Μερικοί από τους αστικούς μύθους που πολλοί από εμάς έχουμε δει να φτάνουν κατά καιρούς στο ηλεκτρονικό μας ταχυδρομείο, είναι και αυτοί: η ιστορία που ήθελε τον Bill Gates να μοιράζει την περιουσία του, η ιστορία με την εταιρεία KFC που χρησιμοποιεί τροποποιημένα γενετικά κοτόπουλα χωρίς κεφάλι, η ιστορία που θέλει μια αμερικανική εταιρεία να έχει δημιουργήσει γενετικά τροποποιημένα μωρά – παιχνίδια ορισμένου χρόνου ζωής, η ιστορία με το πρωτότυπο μουσικό όργανο που κατασκευάστηκε από υδραυλικούς σωλήνες και ανταλλακτικά τρακτέρ και δωρίθηκε σε ένα πανεπιστήμιο ενώ στην πραγματικότητα είναι αποτέλεσμα τεχνολογίας animation.
Η ιστορία με τους αστικούς μύθους, έχει πάρει υπερβάλλουσες διαστάσεις στις μέρες μας. Υπάρχουν μάλιστα δημοσιεύματα, που αναφέρουν ότι στις Η.Π.Α. έχει ιδρυθεί ειδική υπηρεσία που τους καταγράφει. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο internet, η υπηρεσία αυτή ανήκει στο Department of Energy και ονομάζετε Hoaxbusters. Όμως, η αναζήτηση μας στην επίσημη ιστοσελίδα του υπουργείου (www.energy.gov) δεν απέφερε αποτέλεσμα για μια τέτοια υπηρεσία. Εδώ γεννάται ένα ερώτημα. Μήπως και αυτό είναι ένας ακόμα επιτυχημένος αστικός μύθος; Αναζητώντας πληροφορίες σχετικά με την υπηρεσία Hoaxbusters, βρήκαμε μια σελίδα στην οποία αναφέρεται ότι το υπουργείο έχει καταργήσει την αντίστοιχη επίσημη ιστοσελίδα του. Η υποτιθέμενη σελίδα που καταργήθηκε, είναι η hoaxbusters.ciac.org, αλλά εάν κάποιος εμβαθύνει περισσότερο στην αναζήτηση, θα διαπιστώσει ότι η υπηρεσία CIAC (Computer Incident Advisory Capability), είναι μια εταιρεία που σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην σύντομη περιγραφή που φαίνεται στο Google, παρείχε υπηρεσίες στο παραπάνω υπουργείο. Αξίζει να αναφέρουμε, ότι η εν λόγω σελίδα δεν λειτουργεί.
Το 1981, ο Jan Harold Brunvand, καθηγητής στο University of Utah, ξεκίνησε την έκδοση μιας σειράς βιβλίων με θέμα τους αστικούς μύθους. Σύμφωνα με τον ίδιο, είχε δύο στόχους. Πρώτον να καταδείξει ότι οι μύθοι και οι θρύλοι δεν αγγίζουν μόνο τις πρωτογενείς κοινωνίες και δεύτερον να αποδείξει ότι μέσα από αυτούς, μπορούμε να αντλήσουμε πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για την λειτουργία και την πολιτιστική ταυτότητα, των ανεπτυγμένων αστικών κοινωνιών.
Η γένεση ενός αστικού μύθου ή θρύλου, είναι εξαιρετικά απλή υπόθεση. Αρκεί μια ιδέα, ένα γεγονός, ένας σκοπός και ο καθορισμός της στοχευόμενης ομάδας όπου η ιστορία θα βρει πρόσφορο έδαφος να διαδοθεί, να σχολιαστεί, να αναπτυχθεί και να ενσωματωθεί στη συλλογική κοινωνική μνήμη.
Σύγχρονοι Ελληνικοί αστικοί μύθοι.
Από αυτό το παιχνίδι των αστικών μύθων, δεν θα μπορούσε να λείπει η Ελλάδα. Άλλωστε είναι γνωστό, ότι οι Έλληνες σαν λαός, έχουν μια τεράστια παράδοση σε «μύθους» και «θρύλους». Οι δε σύγχρονοι Έλληνες, έχουν επίσης αποδείξει πολλάκις, ότι είναι εύκολοι δέκτες διαφόρων μύθων και ακόμα καλύτεροι αναμεταδότες.
Οι πιο γνωστοί Ελληνικοί «αστικοί μύθοι», είναι οι εξής:
Η υπόθεση Hellenic Quest: η είδηση για την απόφαση χρήσης της Ελληνικής γλώσσας στους υπολογιστές του μέλλοντος. Μια ιστορία που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα και εικάζεται ότι είναι αγνώστου προελεύσεως. Τα πραγματικά δεδομένα, έχουν ως εξής. Ο δημιουργός αυτής της ιστορίας, χρησιμοποίησε το CNN και την Apple Computers για να αποδώσει μια βαρύτητα στο θέμα. Σε κάποιες παραλλαγές αυτού του μύθου, νονός της ιδέας για την χρήση των αρχαίων Ελληνικών στους υπολογιστές, φέρεται να είναι ο Bill Gates της Microsoft. Ο περιβόητος υπολογιστής Ibycus, είναι ένας παλιός HP που χρησιμοποιήθηκε το 1980 για να επεξεργαστεί αρχαίες λέξεις (όχι μόνο Ελληνικές) που τα γράμματα τους μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στον beta code προκειμένου να εξυπηρετηθεί η εφαρμογή ASCII (American Standard Code for Information Interchange). Δεν υπάρχει καμία επίσημη βεβαίωση από καμία αρχή που μπορεί να στηρίξει τον μύθο με το Hellenic Quest project. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο, είναι η ανακρίβεια σχετικά με τον πρόεδρο της Apple John Sculley, που φέρεται να δηλώνει:
«Αποφασίσαμε να προωθήσουμε το πρόγραμμά εκμαθήσεως της Ελληνικής επειδή η κοινωνία μας χρειάζεται ένα εργαλείο που θα της επιτρέψει ν’ αναπτύξει την δημιουργικότητα της, να εισάγει νέες ιδέες και θα της προσφέρει γνώσεις περισσότερες από όσες ο άνθρωπος μπορούσε ως τώρα ν’ ανακαλύψει».
Ο εν λόγω κύριος, διετέλεσε πρόεδρος της Apple από το 1983 έως και το 1993 οπότε και επέστρεψε ο μέχρι και σήμερα πρόεδρος της Apple και ένας εκ των ιδρυτών της, ο Steve Jobs. Σύμφωνα με τον μύθο, το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2003. Δέκα χρόνια μετά από την αποχώρηση του κυρίου Sculley από την εταιρεία.
Το αξιοσημείωτο με αυτόν τον μύθο, είναι ότι τον χρησιμοποίησε ακόμα και ο πρώην υπουργός παιδείας, ο κος Στυλιανίδης σε ομιλία του στην Παλαιά Βουλή στις 27/2/08, ξεσηκώνοντας την πανεπιστημιακή κοινότητα και τον τύπο.
Η υπόθεση με την Ελληνική γλώσσα, που δεν έγινε η επίσημη γλώσσα, άλλοτε των ΗΠΑ και άλλοτε των Ηνωμένων Εθνών, για μια ψήφο. Το ίδιο ισχυρίζονται για λογαριασμό τους, Γερμανοί, Ισπανοί και Γάλλοι. Δεν υπάρχει κανένα επίσημο στοιχείο, που να αποδεικνύει την ύπαρξη ψηφοφορίας για την επίσημη γλώσσα των ΗΠΑ, που ήταν αρχής εξ’ αρχής η Αγγλική λόγω του ότι το τότε νεοσύστατο κράτος, βασίστηκε σχεδόν εξ’ ολοκλήρου στα Αγγλοσαξονικά πρότυπα.
Ο αριθμός 666 στο γνωστό σε όλους μας σύστημα barcode και ο πραγματικός λόγος ύπαρξης του συστήματος τη στιγμή που έχει αποδειχτεί ότι αυτός ο αριθμός δεν υπάρχει στο συγκεκριμένο σύστημα. Οι παλαιότεροι θυμόμαστε τι είχε γίνει με αυτή την υπόθεση, που είχε οδηγήσει ακόμα και σε διαδηλώσεις. Πολλοί μάλιστα εκείνη την περίοδο, είχαν φτάσει σε ακραία σημεία, αναζητώντας το 666 σε συσκευασίες, σε χαρτονομίσματα, σε ρούχα κλπ.
Είμαστε ευκολόπιστοι;
Τι είναι αυτό που μας σπρώχνει να πιστέψουμε και να διαδώσουμε αυτούς τους μύθους;
Πόσοι από εσάς αναφερθήκατε, συζητήσατε ή ακόμα και διαδώσατε το σχετικό με το Hellenic Quest θέμα, που δημοσιεύσαμε στις 17/2/2009; Εάν μείνουμε σε αυτό το συγκεκριμένο άρθρο, μήπως τελικά κατά βάθος, διακατεχόμεθα από μια μορφή «εθνικισμού»; Μήπως τελικά αυτό που μας οδηγεί σε αυτή την σχεδόν εθνικιστική εμμονή με την αρχαία Ελληνική γλώσσα, πηγάζει από την ανάγκη μας να πιαστούμε από το πάλαι ποτέ ένδοξο παρελθόν μας, επειδή ακριβώς δεν έχουμε να αποδείξουμε τίποτα ως σύγχρονοι Έλληνες;
Την επόμενη φορά που θα έρθουμε αντιμέτωποι με μια «περίεργη» ιστορία, καλό θα είναι να την εξετάσουμε προσεκτικά πριν προχωρήσουμε στην διάδοση της. Σήμερα διαθέτουμε όλα εκείνα τα μέσα που μας επιτρέπουν, όχι μόνο να έχουμε άμεση πρόσβαση στην πληροφόρηση, αλλά και στην αναζήτηση στοιχείων που θα μας βοηθήσουν να αντισταθμίσουμε και να συγκρίνουμε τις πληροφορίες.
Είναι καλό να αισθανόμαστε σπουδαίοι λόγω της κληρονομιάς μας, αλλά θα είναι ακόμα καλύτερο να αισθανόμαστε σπουδαίοι λόγω της κληρονομιάς που θα αφήσουμε εμείς στις επόμενες γενιές. Ας προσανατολιστούμε σε αυτό και ας αφήσουμε τους μύθους αυτού του είδους κατά μέρος, γιατί αν μη τι άλλο, η ενασχόληση μας με αυτούς και την διάδοση τους, φέρνουν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά. Μας εκθέτουν αντί να μας εκθειάζουν.



Μια σελιδα στη αγγλική γλώσσα που αστολείται με την αλήθεια και το  ψέμα των μύθων που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο και θα πάρετε πολλές πληροφορίες είναι: http://urbanlegends.about.com/