1933-«Το κραχ της συνεταιριστικής ιδέας στην επαρχία Σερβίων, τι απαιτείται διά την ανόρθωσιν των συνεταιρισμών».

Η ιστορία επαναλαμβάνεται, οι άνθρωποι μένουν οι ίδιοι και ξεχνούν. Μπορούμε να το διαπιστώσουμε με ότι συνέβη το τέλος της δεκαετίας του 1920 με αρχές 1930 στα Σέρβια και στην ευρύτερη περιοχή. Το ίδιο συνέβη στην Ελλάδα  με τα πακέτα της  ΕΕ το 90, το χρηματιστήριο και  τα ξέφρενα δάνεια των τραπεζών το 2000. Θυμίζουμε το 1929 έγινε το παγκόσμιο οικονομικό Κραχ παρόμοιο με αυτό του 2008. Επίσης δεν ξέρουμε αν τα χρέη αυτά που περιγράφονται παρακάτω  απαλειφθηκαν επί δικτατορίας Ι.Μεταξα ,το οποίο ειναι πιο πιθανόν.

Αντιγράφουμε  από βιβλίο του Αθανάσιου Τσαρμανίδη "Πρόσωπα και Ιστορία"  Έκδοση Κοβεντάρειος Δημοτική βιβλιοθήκη Κοζάνης, 2020.

 Εφημερίδα Βόρειος Ελλάς, Κοζάνη, 14 Μαΐου 1933, σελ. 3 και 4

Ενδιαφέρουσα για την ιστορία του συνεταιριστικού και αγροτικού κινήματος της περιοχής Σερβίων ήταν και η έκθεση του προσφυγικής καταγωγής διευθυντή της ένωσης συνεταιρισμών Σερβίων Ι. Αβραμάντη με τίτλο: «Το κραχ της συνεταιριστικής ιδέας στην επαρχία Σερβίων, τι απαιτείται διά την ανόρθωσιν των συνεταιρισμών».

Το συνεταιριστικό κίνημα μετά από μια ριζοσπαστική και πρωτοπόρα δραστηριότητα το 1928-29 την ίδρυση της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Σερβίων  και την προστασία των αγροτών από το τέρας της τοκογλυφίας, την πραγματική μάστιγα της επαρχίας,  γρήγορα οδηγήθηκε σε αδιέξοδο, μέσα από την διαφθορά των διοικήσεών του και τις λαθεμένες επιλογές... εδώ τμήμα της έκθεσης του Αβραμάντη

Η επαρχία Σερβίων αριθμεί άνω των 25 Γεωργικών Πιστωτικών Συνεταιρισμών, εξ ων τρεις εν Σερβίοις ιδρυθέντες ως επί το πλείστον κατά την τελευταίαν πενταετίαν.

Άμα τη ιδρύσει των, το πρώτον μέλημα της διοικήσεως αυτών υπήρξεν η δανειακή πολιτική και αυτή εξακολουθεί μέχρι σήμερον δυστυχώς.

Εδανείσθησαν από τας Τράπεζας πάντες οι εγγραφέντες συνέταιροι αδιακρίτως και όσοι είχαν ανάγκην και όσοι δεν είχαν απλώς και μόνο διά να πιστοποιηθεί ο τίτλος του Συνεταιρισμού ως Πιστωτικός χωρίς αι χορηγήτριαι τράπεζαι να ενδιαφερθώσιν ούτε να εξετάσωσι τας πραγματικάς ανάγκας των δανειζομένων ούτε και να επιβλέψωσιν εις την καλήν διάθεσιν των δανείων ...

Και ούτω συνέβη το αλλόκοτον εν τη ιστορία των Γ. Π. Συνεταιρισμών, συνέταιροι να διαθέτωσι τα χορηγηθέντα αυτοίς δάνεια ουχί εις την αγοράν γεωργικών εφοδίων, σπόρων, λιπασμάτων κλπ. αλλά εις γάμους, διασκεδάσεις, εξόφλησιν χρεών μπακάληδων και άλλα. Ίσως διότι οι μεν συνέταιροι πρόσφυγες να εφαντάσθησαν ότι η ίδρυσις των Συνεταιρισμών συμπέσουσα με την διάλυσιν του εποικισμού απετέλει συνέχισιν του έργου αυτού, οι δε συνέταιροι γηγενείς να ενόμισαν ότι ανέτειλεν επί τέλους και δι' αυτούς η ημέρα χορηγήσεως επιδομάτων και βοηθημάτων ...

Δεύτερον μέλημα υπήρξεν η απόκτησις βενζιναρότρων και αλωνιστικών μηχανών διά τους συνεταιρισμούς. «Όλα τα είχεν η κοσκινού ο φερετζές της έλειπε».

Λησμονήσαντες οι διοικούντες τότε τους συνεταιρισμούς ότι μηχαν ματα τοιαύτα είναι προωρισμένα διά μεγάλας καλλιέργειας, καθότι διά τα 3 εκτάρια του γεωργικού κλήρου του Έλληνος αγρότου είναι αρκετό και ένα ζευγάρι αροτριόντων κτηνών, προέβησαν εις την αγοράν αλωνιστικών συγκροτημάτων και αχυροπιεστικών μηχανών επί πιστώσει, εις τρόπον ώστε να επιβαρύνεται σήμερον ο συνέταιρος διά να πληρώσει την ζημιά των. Έκαμαν οι ευλογημένοι όπως και οι Αβδηρίται εις την αρχαίαν εποχήν που περιέβαλον την μικροσκοπικήν πόλιν των διά τείχους πελωρίου και με πύλες διάπλατες. Τι κρίμα όμως που δεν ευρέθη κανένας Διογένης να τους είπει όπως εις τους Αβδηρίτας σπεύσατε γρήγορα να κλείσητε τας πύλας διά να μην φύγει η πόλις σας η «σπεύσατε γρήγορα να ξεκάνητε τις μηχανές σας αυτές διά να μην εξατμισθεί ο γεωργικός κλήρος σας»  Η ευθύνη της τότε Εποπτείας και Επιθεωρήσεως είναι όχι μικρά.

Οι επιτήδειοι και οι λοβιτουρατζήδες δε έλειψαν ποτέ από τον κόσμον. Ενδεχομένως τοιούτοι να υπήρξαν και μεταξύ των διοικούντων τους Συνεταιρισμούς. Πού ήσαν όμως τα άγρυπνα μάτια της ειρημένης αρμόδιας υπηρεσίας όταν μόνο εν Σερβίοις Συνεταιρισμός με 140 μέλη προέβαινεν εις την αγοράν αλωνιστικού συγκροτήματος αξίας ενός εκατομμυρίου σημερινών δραχμών; Έτεροι δύο Συνεταιρισμοί διεπραγματεύοντο και αυτοί διά ίδιον λογαριασμόν συγχρόνως την αγοράν τοιούτων, όταν τρία άλλα χωριά Αυλές, Γούλες και Κρανίδια εις ημίωρον απόστασιν κείμενα εκ Σερβίων ηγόραζαν και αυτά αλωνιστικόν συγκρότημα, όταν δεν εκινήθησαν προς τον σκοπόν τούτον και τα Χάσια διά μόνον τον λόγον ότι δεν τους το επέτρεπεν το ανώμαλον του εδάφους...