Δύο αρχαίες επιγραφές που αφορούν την περιοχή Σαρανταπόρου

1. Mια λατινική επιγραφή 

   Πρόκειται για μια δημοσιευμένη λατινική επιγραφή του έτους 101 μ. Χ. που περιέχει την ετυμηγορία ενός Ρωμαίου δικαστή, κατ’ εντολή του αυτοκράτορα Τραϊανού, σε μια συνοριακή διαμάχη ανάμεσα στην περραιβική πόλη Δολίχη και στην περιφέρεια των Ελιμιωτών στη Μακεδονία. Πρόκειται για μια απόφαση η οποία επικαλείται μια παλαιότερη, για την ίδια διαφορά, του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Γ΄(393-370 π Χ.)  

Η λεγόμενη Τρίπολις (Άζωρος, Δολίχη, Πύθιον) στην εποχή της ετυμηγορίας του Αμύντα Γ΄ δεν ήταν περραιβική αλλά βρισκόταν κάτω από την άμεση κυριαρχία του βασιλιά των Μακεδόνων. 

Imp(eratore) Caesare Ne(rva) / [Tra]e(iano)(!) Au(gusto) Ger(manico) IIII / [et Q(uinto)] Articuleio / [co(n)s(ulibus) a(nte) d(iem)] VI K(alendas) Apriles / [d]escriptum et re/[cognitum] ex conmentario(!) / [- V]e[r]ginii [P]ub[l]iani iudicis / dati [ab imp]er[at]ore / Traeiano(!) quod protu[li]t / C. Aelius Niger in quo sc/riptum erat id q(uod) i(nfra) s(criptum) f(uit) cum / [p]robatum sit mihi in stela lap/idea quae posita est in for/o Dolichanorum inscriptos / esse fenes(!) conveniente/s defini<t>ioni regiae factae / ab Amynta Philippi patrae(!) in/ter Dolichanos et Elemi/otas p<l>acet finem esse a ter/mino qui est in via supra / Geranas inter Azzoris e[t] / Onoareas et Petraeas [in] / Dolichis per summa iug[a] / [a]t(!) canpum(!) qui Pronom[ae] / [v]ocatur ita ut canpus(!) in [pa]/rte sit Elemiotarum e[t per] / summa iuga at [Vene]/[ris] fa[n]u[m]

 http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/inschrift/erweiterteSuche?hd_nr=&tm_nr=121050

  H επιγραφή βρέθηκε εντοιχισμένη στα ερείπια του ναϋδρίου της Αγίας Τριάδας, στη δεξιά όχθη του Σαραντάπορου ποταμού(όπως κατεβαίνει). 

   2. Μια επιγραφή του 4^ου ή 5^ου αιώνα μ. Χ.  

Πρόκειται   για  μια   επιγραφή  της  ύστερης   αρχαιότητας  με περιγραφή συνόρων. Οι διαστάσεις της επιγραφής είναι: ύψος 54 εκ., πλάτος 30 εκ., πάχος 8 εκ., ύψος γραμμάτων 5-8 χιλ. Η μορφή των γραμμάτων τοποθετείται περίπου στον 4^ο ή 5^ο αι. μ.Χ.  

Πηγασίου κέ των                                 Ορόσημο (αρ.) 6 (;) του Πηγασίου

δημοσίων από τού τα-                                         και της δημόσιας γης από την  </

βερνίου επί τήν Κυδω-                                       ταβέρνα έως την Κυδωνιά          

νέαν κέ τήν στράταν                                           και την οδό

τήν  άγουσαν από Γερά-                             που έρχεται από τη  Γεράνη,

νης, όπου ω όρος εστίν                               όπου υπάρχει το ορόσημο

των δεσποτικών από                                           της αυτοκρατορικής γης από

του Βουαγρέου ΑΠΕΡΙΡΙΟΝ                             το Άγριο Βόδι…

ΤΑ επί τον Φονόλακον ό-                                   στο Φονόλακο ορόσημο

ρος έν από τούτου επί το                                    ένα από αυτό στο

Μεσοσχοίνιν κέ βουστάσιν                                Μεσοσχοίνι και στο βουστάσιο

των δημοσίων, επί τον                                        της δημόσιας γης, στον

Ερμήν όπου ω όρος γρα-                                     Ερμή, όπου υπάρχει ένα ενεπίγραφο

Φήν έχων, επί τον Ομαλώ-                                ορόσημο, στον Ομαλώνα

Ναν κέ τον ποταμόν κέ το                  και στον ποταμό και στο

μίλιν κ κέ την γέφυραν όρος.                            20^ο μιλιάριο και στη γέφυρα

                                                            ορόσημο (του Πηγασίου ;)

 ὅρος ϛʹ(?) Πηγασίου κὲ τῶν / δημοσίων ἀπὸ τοῦ τα/βερνίου ἐπὶ τὴν Κυδω/νέαν κὲ τὴν στρᾶταν / τὴν ἄγουσαν ἀπὸ Γερά/νης ὅπου ὡ ὅρο<ς> ἐστὶν / τῶν δεσποτικῶν ἀπὸ / τοῦ Βουαγρέου ΑΠΕΡΙΡΙΟΝ/ΤΑ ἐπὶ τὸν Φονόλακον ὅ/ρος ἕν ἀπὸ τούτου ἐπὶ τὸ / Μεσοσχοίν<ιν> κὲ βουστάσιν / τῶν δημοσίων ἐπὶ τὸν / Ἑρμῆν ὅπου ὡ ὅρος γρα/φὴν ἔχων, ἐπὶ τὸν Ὁμαλῶ/ναν κὲ τὸν ποταμὸν κὲ τὸ / μίλιν κʹ κὲ τὴν γέφυραν ὅρος / ὅρος ΙΙI

 http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/edh/inschrift/HD053421&lang=de

Ενδεικτικό σημείο της επιγραφής που προφανώς περιγράφει τα σύνορα του κτήματος του Πηγασίου (πιθανόν εύπορος και ευγενής άντρας) είναι « η στράτα που έρχεται από τη Γεράνη».  

Ας επανέλθουμε στον προσδιορισμό της θέσης της Γεράνης. Αφού αποκλείεται εδώ κάποιος αξιόλογος οικισμός με το όνομα αυτό ( διαφορετικά   θα  το  γνωρίζαμε   και  από   άλλες   πηγές  -πουθενά αλλού στην αρχαιότητα δεν αναφέρεται), θα πρέπει να θεωρήσουμε τη Γεράνη ως το όνομα του πιο χαρακτηριστικού σημείου πάνω στο δρόμο για Σέρβια, δηλαδή την ονομασία του περάσματος. 

Πηγή: http://www.greekvoice.net/page58115544.aspx

Ιστορικά στοιχεία για την περιοχή στο βιβλίο : http://www.persee.fr/doc/mom_0985-6471_1997_mon_27_1#